Ayhan Aydın’dan Aralık Bülteni, 2019

Kısa, Kısa Görüş ve Düşünceler

Aralık ayı boyunca günlük gelişmelerle ilgili duygu ve düşüncelerimi, derlediğim bazı şiirleri bir araya getirerek sevgili dostların ilgisine sunayım dedim… Aşk ile, muhabbet ile… (Facebook bir sosyal medya ağı oldu. Burada çıkan yazılar.)

 Gerçekleri Çarpıtan Bir Video…

• Bir video hazırlanmış, “Şah İsmayılın Azeri Qatliamı”, diye. Şah Hatai ile ilgili. Sözde Şah Hatai, Azerileri kesmiş, biçmiş…

Saldırgan Üslup Her Yere Hâkim Oluyor...
Bugün de bunu izlemek varmış demek ki kaderde... Şah Hatai'ye saldıran saldırana... Şah İsmail Hatai ve Safaviler bugün bildiğimiz manada Şii değillerdi. Her ne kadar onun temelini attı dense de, Anadolu'da bugün Alevi toplumuna o zamanlarda Kızılbaş denirdi. Bunun en önemli nedeni Şah İsmail Hatai ve Erdebil Dergâhı’na bağlılıklarıydı. Türkiye'de bir dönem furya olduğu gibi; "Şah Hatai annesini bile katletti, binlerce Sünni'ye katletti..." tarzında nice nice yazılar, bazı kitaplar yayınlandı... Tarih insanoğlunun geçmişte yaşadıkları gerçeklerin izini bilimsel olarak süren bir bilim dalıdır. Burada kin, nefret ve öfkeyle yazılan yazılar tarihi gerçekleri mi yansıtmaktadır? Bakü İlimler Akademisi'nden Tarihçi Rahmetlik Prof. Dr. Oktay Efendiyev dünya çapında Şah İsmail ve Safaviler uzmanı olan bir büyük bilim insanıydı. Ne acıdır ki, onun eserleri ortayken, buradaki ifadeler tümüyle reddedilirken, bu saldırgan üslüp neye, kime hizmet etmektedir? Üstüne üstelik 500 yıl önceye atıf yapan yazarlar, müellifler, belgeselciler; bugün Ehl-i Hakk'ların boynunu vuran, kendi şeriatını her koşulda dayatan İran'ın Azerbaycan'ı avucunun içine alıp burayı Şiiliğin bir karokolu haline getirmeye çalışmasına neden ses çıkarmıyorlar? Şah İsmali Hatai ile uğraşacağınıza, ülkenize, yurdunuza çok sahip çıkıyorsanız, İran'ın üzerinizde oynadığı oyunlara bakın siz ilk önce... Tarih meseleleri ve kişileri de gerçek tarihçilere bırakın...

• Kalıcı eserleriyle, çalışmalarıyla, kitaplarıyla ülkemizde özellikle sosyal konular, dini meseleler üzerinde önemli görüşler ortaya koymuş saygın bilim insanı, Ahmet Yaşar Ocak çok sevdiğim bir isimdir. Her kim ne derse desin, Alevilik Bektaşilik konusunda da, iz bırakacak, genel geçer ve bu topluma yararlı eserler ortaya koyan, Kalenderiler, Babailer İsyanı, Mülhit ve Zındıklar gibi büyük emek isteyen ürünleriyle her daim anılacak Ahmet Yaşar Ocak ülkemizdeki gerçek tarihçilerden birisidir. Kendisini sevgi, saygı ve büyük bir hürmetle selamlıyorum. Bin muhabbet duygularımı sunuyorum... Aşk olsun... Bizlerin nice Ahmet Yaşar Ocak'lara ihtiyacımız vardır... Alevi Bektaşi toplumu kendi içinden, ne hikmetse sık sık eleştirdikleri bir Ahmet Yaşar Ocak çıkaramamaları bu toplumun da bir eksikliğidir.

• Ne kadar ulema çıktı şu toplumda, ne kadar çok parçalanma var… Hepsinin özü, kökü bir idi. Menfaat çoğalttı biraz da bunları…

• Çileli bir yılın başlangıcıydı. Her yönüyle çok çok zorlandım... Kimseyi de yanımda bulamadım... Hayatın yükünü her zamanki gibi ben yüklendim yine. Bu kadar acının sonucu beş altı gündür iyice çıktı... Biraz daha akıllanacağım bir yıla girerim inşallah... (4 Aralık, Taşınmamın Yıldönümü)

• Alevi Kurumları; birbirlerine karşı nefret dilini kullanıp tabanlarını ayrıştırarak Aleviliğe devletin yapamadı kötülüğü yaptılar.

• Vay be;
  Kafayı çeken, eline saz alan, sabah erken kalkıp- geç yatan, sosyal medyada Alevi uzmanı kesiliyor...
  Bu ne ego, bu ne özgüven, bu ne sahipsizlik böyle ya hu?

• MUHARREM NACİ ORHAN DEDE'yi; Sevgi, saygı ve özlemle yâd ediyoruz... (1 Temmuz 1927 - 25 Kasım 2010)
• Gözüm açtım beş gül gördüm seherde
  Ehlibeyt’in gülü imiş ne güzel
  Eğer şifa ararsan her derde,
  Ehlibeyt’in gülüymüş ne güzel

Güller Al-i Aba Ali Aba gül,
Seherde ah eder zar eder bülbül
Lale, nergis, nevruz, menekşe, sümbül
Ehlibeyt’in gülüymüş ne güzel

Bülbül güle aşık eyliyor zarı,
Gönül gül istiyor neylesin harı,
Gönlümün sultanı, gözümün nuru,
Ehlibeyt’in gülüymüş ne güzel

Akıl ermez ol Hüda’nın işine
Bülbül güle gül bülbüle aşına
Elif mim yazılmış kalem kaşına
Ehlibeyt’in gülüymüş ne güzel

Muhabbet eyledik her dem İKRARİ
Size sığınmışım ey kerem kani
Kevser Şarabının sırrı esrarı
Ehlibeyt’in gülüymüş ne güzel

İkrari - Muharrem Naci Orhon Dede

• Kapısında bir yazı vardır; Sahipsiz de değil ha... Şahkulu Sultan Dergâhı gönüller durağı... Tarihe bakıyoruz da nice nice dış ve iç çatışmaların da mekânı olmuş... Bazen de diyorum ki, Şahkulu Sultan çıksa yerinden, pürü pak eylese, erenler ocağını... O kudret, o basiret, o yiğitlik, o özü - sözü bir olma, o insanlık, o Alevilik - Bektaşilik bugünkü Alevi - Bektaşi toplumunda var mı?

• Yazık, Yazık, Yazık...
  Bu Topluma Yaranamazsın, Fazla Gelirsin...
  Yıllar yılı koşturursun, çırpınırsın kendi imkânlarının tüm sınırlarını aşarsın, içindeki öz bir sevgi ve aşkla ortaya ürünler koymaya çalışırsın. Olmaz.
  Samimi olursun, için dışın birdir, her yerde, her ortamda aynı şeyleri söylersin. Olmaz.
  Çalıştığın da dahil hiç bir kurum sana bir görev vermemiştir. Hiç bir yerden hiç bir maddi yardım, destek almadan, sırf yol parası elde etmek için dilenci olursun ki, bir şeyleri kayıt altına alayım, araştırayım, yayınlayayım, gençlerimize çocuklarımıza bir şeyler kalsın. Olmaz.
  Ne AB fonlarından beslenip tüm çalışmalara bir proje olarak bakarsın, ne Üniversiteden aldığın paralarla gezip sanki kendin bu araştırmaları yapıyormuş gibi yapıp, ne de TÜBİTAK veya hiçbir yerden kaynak almadan en az onlar kadar iş yaparsın. Olmaz.
  Dişinle, tırnağınla bu işleri yaparsın. Kimse anlamaz, "ne için geziyor, elbette bir çıkarı vardır, bir yerden kaynak alıyordur" der. İçindeki gezme aşkını, araştırmalarını bile sana çok görürler, kıskanırlar. Olmaz.
  Cem Vakfı'nda kendi ilkelerince çalışıp oradeyken de hem kurum için, hem kendi araştırmalarınla ortaya kimsenin koyamadığı ürünleri koyarsın. Olmaz.
  Tüm kurumlar bir olsun, birlikte hareket edelim diye yıllarını geçirirsin, gerçekleri dile getirirsin Cem T.v'de programlarına son verilir, çalıştığın kurumdan dışlanırsın. Olmaz.
  Şahkulu Sultan Dergahı'nı tüm varlığında, özünle, benliğinle kendi ocağın- dergahın bilirsin oraya da hizmet etmek istersin. Burayı Bektaşi Tekkesi yapacak bu adam, derler. Mevcut arşivleri halka açalım, araştırmacılara açalım, bunları burada çürütmeyelim, dersin. Olmaz.
  Pir Sultan Abdal'ın büyük ozanlık yiğit damarını sürelim, ululardan ulu Pirimiz Hünkar Hacı Bektaş Dergahı'nda karar kılalım, dersin. Olamaz.
  Çok hataları oldu, ben de yıllar önce hiç kimsenin yazmadığını, yazdım, eleştirdim ama Avrupa Alevi Birlikleri Fedarasyonu Avrupa'daki varlığımız, özümüz, merkezimiz onu dışlamayalım, dersin. Olmaz.
  İslamsız, Alisiz Alevilik boş tartışmalarının Aleviliğe verdiği zararlar, devletin, Diyanet'in verdiği zararlar kadardır, dersin. Olmaz.
  Alevilik Bektaşilik özüyle, atalarımızdan getirdiğimiz şekliyle yaşasın, yaşatılsın, dersin. Olmaz.
  Alevi Bektaşi Kültür Enstitüsü, arşivleri, kayıtları toplama konusunda çok ciddi işler yapıyor, onların yanında da olmak gerekir, dersin. Olmaz.
  Bilimsel araştırmalara ağırlık verelim, bol bol yüksek lisans, doktora öğrencimize ne yapıp yapıp burs bulalım, Alevilik Bektaşilik konusunda çalıştıralım, dersin. Olmaz.
  Bektaşileri dışlamayalım, onlar bizim özümüz, değerimiz, bir ayrılmaz parçamızdır, dersin. Olmaz.
  Trakyadakilere Anadolu gerçeğini, Anadolu'dakilere Trakya gerçeğini anlatırsın. Bir köprü olmak istersin. Babalardaki "dede - Alevilik" ön yargısını yenmeye, dedelerdeki "baba - Bektaşilik" ön yargısını yenmek istersin. Olmaz.
  Balkanlar tümümüzün ortak değeridir; Cem Vakfı, Alevi Bektaşi Kültür Enstitüsü, Federasyon hiçbir kurum fark etmez, bu ortak davamızdır, hep birlikte hareket edip sorunları çözelim, dersin. Olmaz.
  Bir araştırma merkezi kuralım, hep birlikte bilimsel çalışmalarla geleceğimiz ve gençlerimizi kurtaralım, dersin. Olmaz.
  İnsanüstü bir gayretle alanda iki bin söyleşi yaparsın. Olmaz.
  Beş yüz söyleşiyi insan üstü gayretle deşifre edip - ettirip internet ortamında halkın ilgisine sunarsın. Olmaz.
  Yıllar yılı çekimler yaparsın, kameran bozulur. Yenisini almak mümkün Olmaz.
  Yine hiçbir maddi karşılık beklemeden hazırladığın wep siten parasını veremediğin için kapanır. Kimsenin haberi Olmaz.
  Yıllar yılı işsiz kalırsın, aslan sosyal demokrat belediyelerde herkese iş bulunur, sana bulunmaz, Olmaz.
  En sonunda da, hocam, hocam dersin, sevgini, özünü, yüreğini paylaşırsın. Ama sonunda adam yerine konulmazsın, toplantıya çağrılmazsın. Bu olur işte; neden mi? Bu devirde, dönek olacaksın, oynak olacaksın, her yerin oynayacak tabiri caizse, cilveli olacaksın. Orada ayrı, burada ayrı, şurada ayrı ayrı oynayacaksın oyununu. O zaman devlet de seni sever, Alevi kurumları da seni sever, hocalar da seni sever, Diyanet de seni sever... Sever de sever... Ama bunlar bize OLMAZ... Adım Mesut, Soyadım Bahtiyar; bol bol gezince Mesut Bahtiyar'dan türküler dinliyor bazıları... Yüreğimdeki sevgidir, aşktır beni gezdiren; meraktır, aşktır, bir şeyler yapma isteğidir, çektiğim fotoğraflar, videolar... Çok imrenen, bazen kıskanan, hiç bir destek vermeyen kişiler, kurumlar biraz da siz çekin bu fotoğrafları, videoları, biraz da siz yapın dedelerle, atalarla söyleşiler... Bazılarının bir masa başında verdiği yemek parasına bir öğrenci okur... Avrupa'daki de aynı, Türkiye'deki de aynı, inanmazsınız ama Balkanlar'daki de aynı. Bana ne yardım edeceksiniz, ne öğrenci okutup, araştırmaları destekleyeceksiniz, altında son model jiple gezen, sağdan soldan para toplama şampiyonu olanlara sizler yardım edin...
  Dostlara muhabbetlerimle...
  Ayhan Aydın
  07 Aralık 2019 

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 18. BÖLÜM

(Ayhan AYDIN’ın hazırladığı sorulara 16/18 EKİM 1998 CEM VAKFI ANADOLU İNANÇ ÖNDERLERİ BİRİNCİ TOPLANTISI Öncesi Ve Sonrası Dedelerin Toplu Cevaplarıdır)

Aşağıda, Alevi Dedelerine yönelttiğimiz sorulara karşılık onların verdikleri yanıtlar hiçbir müdahale olmadan olduğu gibi verilmiştir.

DERLEYEN: AYHAN AYDIN, 1998

MUHARREM ORUCU

Kerbela Matem orucunu sizlerinde bildiği üzere senede 10 gün ileri gelmek suretiyle yani kurban bayramından 18 gün sonra masumlar içinde 15 gün tutulur idi. Bazen araştırmacı ve yazarlar Mart veya Nisan olarak söylüyorlar. Bilmem ki hangisi doğru, doğru yazanın hilaf katmayanın Hz. Hüseyin’in şefaatinden mahrum olmasın. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Muharrem ayı matem ayıdır. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Kurban bayramından 17 gün sonra. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Kerbela olayı Aleviler için çok büyük önem taşıyor. Kerbela’nın yası her sene Muharrem ayı geldiğinde 12 gün yas tutarlar. Hz. Hüseyin’in saadete ermesi Aleviler bu yola seve seve canını verirler, ve asırlar boyu böyle olmuştur. Kerbela olayının acısını hiçbir zaman unutmazlar, unutulmaz. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 Kameri aya göre Müslüm Akil ve oğulları için üç, On iki imamlar için 12 olmak üzere 15 oruç tutmaktayım. (Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

 Kerbela matemi, Muharrem ayı Alevîler için yas-ı matem ayıdır. Ancak son zamanlarda neden sambit olmayıpda her yıl on gün erkene geldiği hakkında epeyce tartışmalar yapılıyor, araştırılıyor. Bu konuda halen bir neteceye varılmış değil. Biz miladi takvime göre 1 Muharreme denk gelen günden başlayarak 13 muharemmede bitiyoruz. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 Maten Orucu       :Kurban bayramından 20 gün sonra tutulur.

Kerbela Orucu     : Kurban bayramından 20 gün sonra tutulur.

Muharrem Orucu : Kurban bayramından 20 gün sonra tutulur.

Üçü de aynı isimdir. (Hasan Yasevioğlu(Hasan Ya))

 Kurbandan 20 gün sonra (Haydar Aslan(Ha. As))

 Kerbela matem orucunu tutanlar, bir muharremden itibaren tutarlar. Muharremin 13. Günüde Aşurayı pişirirler. Matem orucunu tutmayanlar, Muharremin onunda Hz. Hüseyin’in yiğitlik ve mertliğini anarlar. Büyük bir çoğunluk hiç birine katılmaz. Ateistler bile Alevî olduklarını söylerler. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 Kerbela matemi bütün imamların şehitlik günlerin tekabül etmesi için arap takvemine göre tutuluyor. Kurban bayramının akabinden 20 gün muharrem matemi başlar ve 12 gün sürer. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 Ramazandan 2 ay 20 gün sonra tutarız. (Hüseyin Er(Hü. Er))

 Üç aylar başlangıcı Hz. Hüseyin’in şehadedi üzerine matem orucu “Ekim” ayında tutulur. (Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 Yası Matem orucuna Kurban bayramından 18 gün sonra başlıyoruz. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 Muharrem orucu ramazandan 18 gün sonra tutulur. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 Muharrem orucunu kurban bayramından 18 gün sonra tutuyoruz. (İsmail Eker(İs. Ek))

 Muharrem orucunu Muharremin birinden itibaren on ikisini kadar. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 16. BÖLÜM

(Ayhan AYDIN’ın hazırladığı sorulara 16/18 EKİM 1998 CEM VAKFI ANADOLU İNANÇ ÖNDERLERİ BİRİNCİ TOPLANTISI Öncesi Ve Sonrası Dedelerin Toplu Cevaplarıdır)

Aşağıda, Alevi Dedelerine yönelttiğimiz sorulara karşılık onların verdikleri yanıtlar hiçbir müdahale olmadan olduğu gibi verilmiştir.

DERLEYEN: AYHAN AYDIN, 1998

 OCAKLAR

 DEDELERE GÖRE OCAKLAR

 Ocak evladı Resulün sülbünden olup, imamların neslinden gelip, pirlik, rehberlik ve mürşidlik görevini ifa edenlere ocakzade derler. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Bağlı olduğu soy seceresi. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Ermiş kimselerin yani dedelerin ocağı Baba Mansur, Kureyşan ve Derviş Cemal Ocağı gibi ocaklar. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

 Ehlibeyt soyundan geldiğine inanılır.(Hasan Dedeoğlu (Ha. De))

 Alevî inancına göre ocak dediğimiz zaman Baba Mansur Ocağı, Kureyşen ocağı, Hıdır Abdal ocağı vb. ocaklar aklımıza gelir. Bu ocakların soyu 12 imamlara dayanır. Ancak her biri bir bölgeye giderek ya da gönderilerek oralara yerleşmişlerdir. Yerleştikleri köy, kasaba, ölçe veya şehirde tuttukları mekana ocak denir. Örneğin; Hıdır Sultan Ocağına gittim. Vb deyimlerden tuttukları mekan ocak dedikleri anlaşılmaktadır. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

 Dedelerin mekanların ocak denir. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

 Bağlı bulunduğum seyit mahmuda harran (Haydar Aslan(Ha. As))

 Imamlık on iki imam mehtiyle sona erdi ancak on iki imam soyu ve yol geleneği siyetilk adı altında imama olmayan ehlibet evlatlarından yürürü onlarda bir çok kollara ayrıldı. Anadoludaki dedelik kurumuda bu kollardan birine bağlı olarak yaşadı ve ocak adlarını aldı. (Haydar Demirayak(Ha. De))

 Ocak bir dede soyuun dağıldığı ev, mekan ve başı olan ulu zatın adı ile anılır. (Hasan Şanlı(Ha. Şa))

 Horasan erenlerin ve onların ünlü çağdaşlarının Anadoluya geldikleri zaman yerleşik düzene geçtikleri yerde ve zamanda kendilerine yaptıkları evi, eski geleneklere dayanılarak, olmuş ve olmamış kerametleri söylenceler haline ve inanç haline getirerek evlatları tarafından onların evlerine Ocak adı verilmiş kutsallaştırılmıştır. Bunlardan başka ocakların bir kurucusu yoktur.(Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

 Alevîliği temsil eden ocaklar; ehlibeyt evlatlarının gittitleri bölgelerde kurdukları ev’dir. Kendi mürşidi yani talibi o evi kutsal görmüş ve niyazının kurbanın pirinin dergâhına getirmiş o onun için o onun için Kâbedir bu kavrama ocak demişler. (Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

 Hacı Bektaşi Veli Hazretlerinin irşat için gönderdiği dedelere ocakzade denir. (Hüseyin Er(Hü. Er))

 Atamız, ceddimiz, soyumuzdur. Diğer bir anmalarda geldiğimiz yerdir, bağlı bulunduğumuz yerdir. Bir mekan. Halen bağlı bulunduğumuz yerdir. Süre gelen bir nesildir. (Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

 Alevîlik Muhammed Ali’ye bağlı Ehlibeyit sevgisiyle dolu kişilerdir. Hacı Bektaşi Veli’nin Horasandan Urum eline gelmesi Dergâhında ilim irfan öğretip nasıplarını verip yurdun dört bir yanına dağıtmasıyla başlamıştır. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

 Ocak dedenin sülalesinin takip eden sülaleden birbirine kalan dedelikten bir kavramdır. (Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

 Alevî dini bilgilerin verildiği ve Nefsine hakim olma yerine denir. (İbrahim Doğan(İb. Do)

 Dedenin soyundan ileri gelen bir zatın adı anlamındadır. (Seyyid Garip Musa Sultan Ocağı gibi) (İsmail Eker(İs. Ek))

 Ocak soyu ehlibeyte ulaşması gerek ehlibeyte dayanmayan ocak, ocak olamaz. (İsmail Özcan(İs. Öz))

 Soy (Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

 Alevîlikte ocakzade dedeler 12 posttan birine sahiptirler. Bizim sülale 9’uncu post sahibi kahveci postu şahışazıle ocaktan oluyor. Ocakzade dedelerin soyu ehlibeyte dayanıyor. Bizim soyumuz Musayı Kazımdan İmam Hasana çıkıyor. Horasan Piri isbatı elimizde fermanlar var. Hacı Bektaşı Veliden önce Anadolu yine tarikat icra olurdu. Ocakzade dedeler yine vardır, yalnız Hacı Bektaştan sonra daha da kurumlaştı. Esasa bağlandı. Şimdi incelenirse bugün halen Hacı Bektaşı tekkesinde 12 post sahibi ocakzade dedelerin postları mevcuttur. 10’uncu ve 11’inci yüzyıla dayanıyor. 12 posttan birine sahip olamayan ocakzade olamıyor. Ama dede olabilir. Tabiki dedelikle ocakzade arasındaki fark manevi anlam taşıyor. Ocakzade dedelerle diğer dedelerin ayıran konu post sahibi olmaktan ileri geliyor. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

 Ocak her ehlibeyite bağlı olan dede evidir. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

 İran ve Horasan mülkünden Anadoluya gelen 12 İmamlar neslinden olan seyyid, halife, derviş veya şeyhler konakladıkları yörelerde bulunan toplum insanları ehlibeyit sevgisi ve temizliğine onların inançlarına bağlamayı görev bilerek islah ettiği yörelerde ev kurup orada yerleşmesi sonucunda gelen halife adı, sanı, şöhreti çevreye yayılıyor. Adı ne ise o şöhret alıyor. Misal: Baba Mansur ocağı, Hıdır Abdal ocağı, Aliseydi ocağı gibi ismiler altında ocaklar ortaya çıkıyor. Herhangi bir yörede hangi halife islah ediyorsa onun adı ile isimlendiriliyor. Ocak pişirme anlamına gelir. Dedelerinde ilimde zengin olanalr taliplerini de pişirir ve olgunlaştırırlar. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Sözlük anlamına göre ocak, birçok anlamlarda kullanılır. Fakat bizim kullandığımız manada ocak, “kutsallığı olan” bir “ev-aile” nin soyu manasını taşır.Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 Bağlı bulunduğu soy.Hünkar hacı Bektaşı veli zamanında herkesin bir yöreye bakması ocakların mutlaka bir kurucusu vardır.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)

 Alevilikte dedelerin sahip oldukları evleri (dergahları) dır. Bu dedeler evladı Resul ise onların evleridir.Ahmet Karanfil(Ah-Ka)

 Bir soyun devamını ocak gösterir.Ahmet Turgut(Ah-Tu)

 Ocakları şöyle yorumlıya bilirim. Ocakların temeli çok eskiye dayanıyor. Çünkü ocak değirtirmeniz hiçbir zaman mümkün değil.

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 11. BÖLÜM

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 11. BÖLÜM

(Ayhan AYDIN’ın hazırladığı sorulara 16/18 EKİM 1998 CEM VAKFI ANADOLU İNANÇ ÖNDERLERİ BİRİNCİ TOPLANTISI Öncesi Ve Sonrası Dedelerin Toplu Cevaplarıdır)

Aşağıda, Alevi Dedelerine yönelttiğimiz sorulara karşılık onların verdikleri yanıtlar hiçbir müdahale olmadan olduğu gibi verilmiştir.

DERLEYEN: AYHAN AYDIN, 1998

DEDELİĞİN GELECEĞİ

Dedelik kurumunun yürüyebilmesi için, dedelerin eğitim ve öğretim görebilecekleri bir enstitüsünde... (İsmail Türker (İs. Tü.))

Ümitlerim çok yüksek. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Büyüyüp ilerlemesi. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Dedelik kurumunun geleceğine inancım tamdır. Bu yolumuzun devamı için devamını diliyorum. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

Alevîlik yolu hakkında Kur’an – Hadis-Hukuk – sosyal bilgilerle mücehhez olmalı, Talibi ikna ve irşad etsin (Hasan Dedeoğlu (Ha.De))

Dedelik kurumunun geleceğine ilişkin düşüncem şudur; Dedeleri yetiştirmek için yüksek okullar açılmalı, okullarda devletleştirilmeli aldığı diploma bir doktorun bir mühendisin diploması gibi kanuni olmalıdır. (Hasan Hüseyin Aslan(Ha. Hü. As))

Bendeniz gelecekle ilgili hem sevinçli hem de tedirginim. Sevinçliyim çünkü; günümüzün gençleri şanslıdır. Araç-gereç gerekse serbestlik ve alt yapı gönünden. Örneğin; cem evlerinin açılması, kitaplar, dergiler vb. yayınların olması ve artması, saz kurslarının açılması vb. her türlü imkan var. Gayret edilirse gelecekten umumtluyum. Terdirginliğim ise insanlarnı inanç, itikad vb. konulardaki ilgisiz, inançsız, meraksız olmasından kaynaklanıyor. Insanlar içinde bulunduğu şartları, imkanları iyi değerlendirememektedirler. Kendilerini yetiştirip, kurtulmak yerine bunun içinde adeta boğluyorlar, maalesef bundan kurtulmak için de hiçbir şey yapamıyorlar. Fakat bunlara rağmen bu yolun kaybolacağına veya öneminin azalacağına inanmıyorum. Biz daha zor döneleri atlatmış insanlarız, bunun da üstesinden geleceğiz.(Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

Dedelik devam edercektir, hiç şüphem yoktur. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

Toplum var oldukça yaşam biçiminde gerekli gelenek göreneklere ihtiyaç duyulacaktır. Bu bağlamda dedenin cahil sıfatı ile eğitilmiş toplumu yönlendirmeye kalkışması bence saçmalık. Yaşlı dedelere karşı saygılı davranmamız gerekir. O öğrendiğini öğrenmiş, başka bir şeyde öğretemezsinki. Inandığından çeviremezsinde. Onlara karşı hoşgörü şiar’ımız olmalıdır. Ancak onlardan ricamız önümüze engel olmasınlar. Günümüz ve sonrası dede eğitici öğretici olmalıdır. Kainatın oluşumunu, galasileri, insanı ve bütün nesnel varlıkları tanıması lazkımdır. Kendi iradesini kullanan dede çocuğu bunların içinde yaşadığı batını üniversitesinde kolay öğrenir. Bugün toplumun gerek duyduğu dede ise; Alevî toplumunun vazgeçilmez gelenekleri arasında başta kurna okuma, Kuranı okurken de Türkçe açıklamalarıında beraber okumalıdır. Toplumda Hoca eksikilği var. Mevcut hocalar teçvit bilmiyor. Bazı hocalarda kendini muska yapmaya vermiş çıkar ve para kazanmaya yönelik. Önlenmelidir bu konuda toplum bilgilendirmelidir. Nikah kıyma içni yukarıda değinmiştim vazgeçilmez gelenektir. Kurban keserken dedeye ihtiyaç var tekbirleme gerekir. Eğitilmiş, arıtılmış kemalet aşamasına ulşmış kinden, kibirden arınmış dede tipi,toplumda anlı açık, yüzü aktır. Gururlu kendini çok bilen sanan maalesef nefsi muhhim der öteye çıkamamış insandır. Çünkü kemalet aşamasına varmamış demektir. Cenaze, nişan, nikah, kurban (Karşı olsam bile toplumun vazgeçilmez bir geleneğidir, sünnilikten ödünç alınmadır. Alevînin kurban bal, süt ve elmadır. Hayvan boğazlama değildir.) musahiplik, sünnet, dargınlık, kavga gibi olaylarda dedenin rolu büyüktür. Ve genç olmalıdır. Kısaca, “Düşünen insan” yaratalım, düşünmeyen sürü değil.

Dedelik okulu açılsa, dede okusa bile, gezgin dedelik olmamalıdır. Olursa hiç kimes eskesi gibi yazıl kültüre önem vermez, sözlü kültür sürekli gündem de kalmaay hak kazanır. Dedelik yerine sofizm gelişir. Bununda eskide olduğu gibi kimseye faydası olamaz. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 10. BÖLÜM

DEDELERİN ALEVİLİKLE İLGİLİ SORULARIMIZA VERDİKLERİ YANITLAR 9. BÖLÜM

(Ayhan AYDIN’ın hazırladığı sorulara 16/18 EKİM 1998 CEM VAKFI ANADOLU İNANÇ ÖNDERLERİ BİRİNCİ TOPLANTISI Öncesi Ve Sonrası Dedelerin Toplu Cevaplarıdır)

Aşağıda, Alevi Dedelerine yönelttiğimiz sorulara karşılık onların verdikleri yanıtlar hiçbir müdahale olmadan olduğu gibi verilmiştir.

DERLEYEN: AYHAN AYDIN, 1998

DEDELİK KISTASLARI

Her dede oğlu dedelik yapar. Ama namuslu, dürüst, bilgili olursa her dedenin oğlu dedelik yapabilir. (İsmail Türker (İs. Tü.))

Evet. 4 kapı 40 makamı bilse de bilmese de makama oturabilir. Eğer düşkün değilse. (İsmail Yalçın (is. Ya.))

Tarih boyu yüce makamlar devam edilir. Dede çocuğu o ocağa layık ve benziyorsa posta sahip olur. (Kalender Topalcengiz (Ka. To.))

Olur ama bilmesi lazım. (Kazım Bayram (Ka. Ba.))

Her dede oğlu dede olur ancak, o ilim, irfanı bilmeli ve ehli kamil olmalı. Buna odun dedesi karar verir. (Halil Buğa (Ha.Bu.))

Dedeliği kendisi yapabiliyorsa, kindisi yapamıyorsa, amacazadelerinden birisini gönderir. (Hasan Dedeoğlu (Ha.De))

Her dede oğlu dedelik yapar, bilgili olursa. Talipleri eğitiyorsa kendi güzel ahlaklı ise ceddine laik evsafa laik ise dedilik yapar: Talipleri onun oturmasını isterler. Dedede gider Hacı Bektaş’ta kuşak kuşunır oraya gurban keser, izin alır, posta oturur. (Hasan Hüseyin Aslan(Ha. Hü. As))

Dedelik görev hassas bir görev olduğu için bu göreve uygun olan kişiyi ailesi seçer, yol dedesi tarafında bir süre konuyla ilgili eğitim görür. Gerek kitaplardan, gerekse pratik olarak kendini yetiştirir. Bir müddet sonra dede adayını dedebir sınavdan geçirir. Yeterli görürse artık yavaş yavaş görev vererek işi başlatır. (Hasan Müldür(Ha. Mü)) (Ali Asker Müldür(A. As. Mü))

Her dedenin oğlu dedelik yapabilir. Alevînin dini inançlarına göre cemini cematini yaparsa dedeliğe devam eder. (Hasan Yasevioğlu(Ha. Ya))

Hayır yapamaza. Eğitilip arıtılması gerekir. Eğitim ve arınma temle kuraldı. (Hasan Şanlı (Ha. Şa))

 Dedinin oğulları talipleri aralarında pay ederlerdi. Veya sırayla gider. (Hıdır Yıldırım(Hı. Yı))

Her dedenin oğlu dedelik yapabilir yalnız dedelik vasıflarına haiz olmak koşulu ile(Hüseyin Kaplan(Hü. Ka))

Her dedenin oğlu dededir. Fakat her dede de dedelik yapamaz. (Hüseyin Er(Hü. Er))

Yol erbabı olduğu (ise) sürece yapabilir. Icazet alınarak karar verilir.(Hüseyin Kırca(Hü. Kı))

Her dede oğlu dede sayılır ve önemli olan bu yolu yürütmektir. (Hüseyin Özgeoğlu(Hü. Öz))

Baba ünvanı ile dedelik yapamaz. Tahsil yapması lazım.(Hüseyin Şahin(Hü. Şa))

Kendisinde ilham ve ilim vara (İbrahim Doğan(İb. Do))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Aile içinden liyakatlı olan kişi dede olarak seçilir. Eğitimli olmalıdır. (İsmail Eker(İs. Ek))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Bilgisi olan yapar. (İsmail Özcan(İs. Öz))

Hayır bilgili ve dürüst(Kazım Kızılgöz(Ka. Kı))

Yapamaz. Eğer o dede oğlu kendini fark etmezse dedelik hakkı kalmaz. (Mahmut Akbulut(Ma. Ak))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Çünkü her şeyden önce Alahk olmalı, namuslu hasiyetli olması şart. Ikicisi dedelik postuna layık yani bilgili olmalı, 12 hizmeti bir fiil yürütebilmeli. (Mahmut Gökçe(Ma. Gö))

Her dede oğlu o bilgiye sahipse meziyet ve yetenek var ise olur yoksa olamaz. (Mehmet Başpınar(Me. Ba))

Her dede oğlu dedelik yapamaz. Bu iş gayp aleminde Tanrı vergisidir. Hz. Ali buyurur ki;( İnsanları ana rahminde şekil vermesi akıl huy gibi şeyler Tanrının yapılandırmasıdır ve bu iş Tanrı sırrıdır. Dedelerin yerini tutan evlatlarda vardır bu iş on iki imamlarda da görülmüştür. İmamlığa layık olanları seçmişlerdir. Herkes imam olamaz. (Mehmet Çelik(Me. Çe))

 Dedenin her oğlu, ahlaken mazbut olduğu sürece, “ocakzade” olduğundan saygın bir yeri vardır. Fakat dedelik yapabilmesi içi, tarikat yürütebilecek bilgiye sahip olması şarttır. Her ocağın kabinesi kendi aralarında “dedelik” yapabilecek kişiyi belirler ve o zatı kendi ocaklarına “post dedesi” atarlardı. Bir dede hakka yürüyünce, onun oğlu direk dede olacak diye bir kural yoktur. Bu anane bozulunca, dedelik kurumu (dolayısıyla Alevilik yolu) derin yara alıp perişan oldu.Fethi Erdoğan (Fe-Er)

 Her dedenin oğlu dedelik yapabilir. Cemde oniki hizmeti bir eksizce yapar tamam ederse evladıda dede olur.Abdullah Ceylan (Ab-Ce)

 Yapamaz. Dedeliğin şartlarını, hizmetlerini bilmeli, dürüst olmalı, ilim ve irfan sahibi olmalı, dört kapı kırk makamdan haberi olmalı.Abdullah Tayyaroğulları(Ab-Ta)