METİNER ORHAN DEDE’YLE BARIŞ TV. PROGRAMI
(İMAM ZEYNEL ABİDİN OCAĞI
MALATYA – ARGUVAN – MİNEYİK (KUYUDERE) KÖYÜ)
 (14 ŞUBAT 2014)

AYHAN AYDIN

Ayhan Aydın: Sevgili dostlar, hepinizi en içten duygularımla selamlıyorum. Yeni bir programda daha sizlerle olmanın mutluluğunu yaşıyorum. Erenler katarındayız; erenler, veliler, dervişler, babalar, dedeler, seyitler, kamberler, ozanlar, âşıklar, zâkirler. Nice nice büyük kavramlar, ulu kavramlar ve büyük bir inanç sistemine sahip sadece Anadolu’ya özgü değil, Rumeli dediğimiz Balkanlar’da, Kafkaslar’da, Kırım’da ve Afrika’da, Ön Asya’da, İran’da ta Hindistan’a Pakistan’a kadar uzanan Ehl-i Beyt sevenlerin buluştuğu büyük bir inanç Alevi - Bektaşi yolu.

Evet, sevgili dostlar, Alevi olmak kolay değil. Alevice yaşamak kolay değil. Ama hemen söyleyelim çok da zor değil. Bütün dünyanın inanç sistemleri elbette ki belli kurallar üzerinden çizilir. Ve bizi yaratan yüce yaratıcıya ulaşmak insanoğlunun elindedir. İşte mezhepler, dinler, tarikatlar, yollar bunların tümü insanlara o aydınlık yola ulaşmak için birer vesile kılınmıştır. Dolayısıyla sevgili dostlar hepsi yüce yaratıcıya ve insan-ı kâmil olma yoluna giderken birer vesileden başka bir şey değildir. Ama yolumuz kurallarla örülüdür. Kuralsız hiçbir şey olmaz. Biz insanlar o büyük yaratıcının ruhundan üflediği ve ete kemiğe bürünerek insanoğlu olarak görülen biz canlılar eğer ki o büyük yaratıcının buyruklarına uyarsak doğru yola müstakîm, tarik-i müstakîm yoluna doğru ilerlemiş oluruz ve dünyada da seçilmişler zümresi oluruz. Güruh-u naci oluruz. Çünkü insanlar boy boy, soy soy. Nice uluslar, milletler, dinler harman olmuş bu dünyada. Hangi birini birbirinden seçebilir, ayırabiliriz. Hangi bir inancı küçümseyebiliriz. Hele Alevilikte yetmiş iki millete bir nazarla bakmak vardır.

O yüzden sevgili dostlar, bizim pirlerimiz, mürşitlerimiz, rehberlerimiz, ulularımız bize anlayacağımız dilden nasıl insan olunması gerektiğini öğretmişlerdir. İşte insan olma okulu olan Alevilikle ilgili bugünkü program konuğumuz uzun yıllarını bu hizmetle geçirmiş, büyük bir ocağın evladı olarak, O’na layık olma gayretinde, İmam Zeynel Abidin dediğimiz zaman bütün ocakların, bütün dede ve pirlerin önünde eğildikleri, niyaz ettikleri bir ulu pirin, bir mürşidin yolundan, soyundan, boyundan gelen ve Cem Vakfı’nda da büyük emekleri olmakla birlikte bütün kurumları bir dede olması hasebiyle kucaklayan, sarıp sarmalayan bir güzel insan, bir değerli önderimiz sevgili Metiner Orhan dedemiz.

Efendim, hoş geldiniz, sefalar getirdiniz.

Metiner Orhan: Eyvallah.

Ayhan Aydın: Sevgili dostlar, Alevilik, ocaklar, dedeler, dar, didâr, musahiplik bunları hep duyuyoruz ve programlarımızda da siz değerli izleyenlerimizin anlayacağı şekilde işte pazartesi günleri bilim insanları, akademisyenlerle; Çarşamba günleri de dernek ve vakıflarla kurumlarla ve Cuma günleri de dede, baba, ozan kimliğine sahip insanlarla bunları konuşuyoruz. İşte bugün de bunu anlatabilecek yetkinlikte olan sevgili dedemizi ağırlıyoruz. Sevgili dedem programımız süresince Aleviliğin temel değerlerinden bahsedeceğiz. Tarikata gireceğiz, dara gireceğiz, musahipliğe gireceğiz ama ilk önce değerli bir dedemiz ama yıllar, çok uzun yıllardan beri de toplumun içinde olan bir dedemiz. Hani dedeler olur, hepsi birbirinden üstündür de bazıları daha çok mücadeleci olur. Kurumların içerisinde yer alır, cem yürütür, sanatçılarla ozanlarla içli dışlı olur, onları tanır. Elbette ki kimseyi birbirinden ayırmıyoruz ama sizin böyle güzel hasletleriniz var, o yüzden sizin gibi kâmil, bilge bir dedemize soralım. Gerçekten hani bizi Alevisiyle, Sünnisiyle, genciyle yaşlısıyla, Balkanlar’da, Rumeli’de Bektaşileriyle, Avrupa’da, Kanada’da, Avustralya’da biliyorum ki internet üzerinden biliyorum ki farklı yollarla izliyorlar. O yüzden gerçekten sizce Alevilik nedir?

Hızır

Metiner Orhan: Tabii, bugün Hızır orucumuzun ikinci günü. Başlıklarıyla da ön bilgilerini vermekte de fayda görüyorum kısa kısa. Hazreti Hızır, bundan 4000 sene önce yani Semavi dinlerin başlangıcı olan bir devirde kıssası geçen bir isimdir. Tevrat ile beraber Hazreti Musa ile beraber var olduğu Kur’an’ımız da Helkef mağara suresiyle geçen bir isimdir. Kullardan bir kul, diye geçen ve Hazreti Musa’nın da hocası olduğu önemli hadis kaynaklarında geçen, Allah’ın ilmi olan ilmi ledünü’ne sahip bir nebi de olsa kendisiyle beraber Hazreti Hızır ve kardeşi İlyas peygamber, Zülkarneyn peygamberle beraber ölümsüzlük suyunu aramaya çıkan isimdir. Zülkarneyn peygamber yecüc mecüc kabilesinin insanlar üzerindeki baskılarını önlemek için ayrılır, bu iki kardeş ölümsüzlük suyunu bulurlar, bu çıktıkları ve buldukları gün üç gündür. Bu manada da üç gün oruç tutulur. Ama çeşitli yörelerde yedi gün tutan vardır. Onlar nasıl istiyorlarsa öyle yapsınlar. Genel gerçek bu ve işte Hıdırellez de 6 Mayıs’ta bu iki kardeşin Hz Hızır’ın ve Hz. İlyas’ın birinin karada birinin denizde yaşadığını kaynaklar söyler. Çokta iyi bildiğimiz her yörede de kutlanan bahar bayramı diye de bilinen baharın uyanışıyla beraber Hıdırellez de budur. Hızır ve İlyas peygamberin birleşmesidir. Bu manada Doğu Anadolu bölgesinde olduğu gibi Hıdır ismi Hızır demektir. Bu insanların bu manadaki bugün tuttukları oruçlarının, kestikleri kurbanların ve yapacakları ibadetlerin kabul makbul olmasına hem Yüce Allah’tan hem âlemlerin rahmeti Muhammed Mustafa’mızdan hem onun emaneti Ehl-i Beyt’inden ve de Hızır peygamberden hem diliyor hem niyaz ediyorum.

Ayhan Aydın: Allah, Allah.

Geleneği Geleceğe Aktaran Çağdaş Bir Ses

 Pir Sultan Abdal’ın Yolundan Giden Bir Halk Ozanı

HÜSEYİN GAZİ METİN DEDE

Divriği Çamşıhı Şahin Köyü’nde, 1939 yılında doğan Hüseyin Abdal Ocağı’ndan Hüseyin Gazi Metin Dede, maden ocaklarının kıvılcımlarını ezen- ezilen ikilemi ekseninde ördüğü dünya görüşünü besleyen damarlar olarak hissetmiş.

Dünyada herkesin bir ve kardeş olabilmesinin yolunun adaletsizliklerin ortadan kaldırılmasıyla mümkün olabileceğini görmüş, bunu hayat ilkesi edinmiş. Her zaman haklının yanında, işçinin yanında, horlananın yanında yer alırken, Alevilerin de bu dünya en çok haksızlığa uğrayan kitlelerden birisi olduğunu fark etmiş.

Erenler yurdu Sivas’tan tüm dünyaya uzanan ünüyle sazını her zaman, Pir Sultan Abdal gibi Anadolu ozanlarının karanlıkları yırtan, güvercin aydınlığında bir barış dünyası özleyen duygularıyla çalmış, yazdığı şiirleri de bu duygularla bezemiş.

Pir Sultan Abdal Kültür Derneği yönetiminde uzun yıllar örgütlü mücadeleyi savunan Hüseyin Gazi Metin Dede, yurtdışında da özellikle Alevi gençlerinin ve kadınlarının yetişmesi için cemler yürütmüş, muhabbet meydanları açmış, gönüllerde silinmez izler bırakarak “devrimci dede” ünvanını almıştır.

Kendisiyle yaptığım uzun söyleşiden derlediğim bu yazıda; Halk Ozanı Hüseyin Gazi Metin Dede’nin dedelik kurumunu, Çamşıhı yöresinin etkili olan dedelerini, yörede yürüyen yol ve erkân hakkındaki bilgilerini ilginize sunuyorum.

 Ayhan Aydın

(Gazeteci – Yazar)

Çok sevgili dedem, halk ozanlığıyla ilgili olan sorularımızı yazılı olarak yanıtlamıştınız.

Şimdi Hüseyin Gazi Metin’in yaşantısını kendi dilinden dinleyeceğiz; nerede doğmuş, nasıl yetişmiş, kimlerin yanında yetişmiş, hangi dedeleri tanımış, nasıl bir eğitimden geçmiş, bunları öğrenmeye çalışacağız. Biraz dedelik konusu üzerinde duracağız. Daha sonra ezilmişliklerin üzerinde duracağız ve daha sonra da esas konumuz olan dedelik müessesinin günümüzde ki görünümleri, problemleri, sıkıntıları dedenin bu yönde ki fikirlerini alacağız.

Evet dedem hoş sefa geldiniz, güzellikler getirdiniz, gözlerinizi nasıl bir ortamda açtınız, nasıl bir dünyada açtınız? Köyünüzden, bölgenizden, ananızdan, babanızdan biraz bahsedelim bakalım?

Şimdi sevgili can, ben Sivas’ın Divriği kazasının Çamşıhı yöresinden Şahin köyündenim. Nüfus cüzdanımda 1941 yazsa da 1939’da dünyaya gelmişim. Efendim Mahmut Dededen, Hatice anneden doğma sekiz çocuktan biriyim.

Bizim soyumuzda geleneksel olarak mı dersin ne derseniz deyin bu kültürün birinci taşıyıcısı olan saz sanki bizim ocağımızla da ilgili bir şeydi. Köyümüzde ilkokul vardı. Uyandım ki başımda bir saz asılı. Sorduk kimin sazı, diye. Dediler ki bu saz, deden Hüseyin Ağa’nın sazı. Hüseyin Ağa derlermiş Seyit Hüseyin aslında asıl ismi. Çok müthiş saz çalarmış Âşık Ali Metin’den de o iyice. Sanki böyle diyorum ki saz benden doğacak torunlarım kalksınlar, bizim bu kültürümüzü yürütsünler, bunu eline alsınlar, yerde koymasınlar, garip koymasınlar gibi bize sesleniyordu sanki. Biz de o sazı aldık elimizi başladık pirin himmetiyle hizmetlere. O zamanın behrinda Âşık Ali Metin ile aynı evin çocuklarıydık, amcamın oğlu olduğu için sazımı o düzenliyordu, en çok da, Battal Karababa vardı, rahmetli oldu ondan büyüktü, o düzenliyordu. Diğer bir Âşık Hüseyin vardı o ara sıra düzenliyorlardı halamın oğlu Feyzullah Çınar aynı zamanda kaynım o benden yaşça büyük olduğu için o biraz düzenliyordu. İşte Mahmut Erdal o da akrabam, yakınım onlar bizim sazı ufak tefek düzenliyorlardı.

Biz çalmaya başladık önce onlardan aldığımız parçalardan meydana çıktık yöresel parçalarla başladık. Yine bizim yöreyle ilgili olan, Âşık Veysel biliyoruz ki Çamşığıyla ilgili olan, Sivrialan, Emlek yöresi ve birçok yerde bulunuyor. Onunda ustası yine bizim büyük dedemiz Ali Ağa diye geçer onun kitabında da geçer Çamşıhlı Ali Ağa diye geçer, o da bizim yakın akrabamız, amcamızdır. Onun hocası da Çamşıhlıdır. Kalktık; bana deden gibi bir saz çalan yok, deden gibi söyleyen yok, sen de onun adısın dediler, bundan tabii ki biz etkilendik. Sazımızı elimize aldık bu üstatların manilerini çalmaya başladık, ayrıyeten biraz büyüyünce yöresel şiirler yazmaya başladık azda olsa. Askere gidenlere işte ne bileyim aman yaman işte sevda şiirleri ufak tefek bir şeylerimiz oldu. Köyümüzde çobanlık da yaptım, babam orta yollu bir ailenin çocuğuydu, beş on parça tarlası vardı, çiftçilik de yaptım, tırpan da vurduk… Velhasıl zamanı gelince askere gittik. Askerlikte jandarma onbaşı olarak görev yaptık. Oradan da askerlik dönüşümüzde Divriği’de demir madenlerine işe çağırıldık ve işe girdik. İşe girince bizim bu dünyamız birazcık daha değişti. Elbette herkesin olduğu gibi bizim de hasımlarımız vardı. Madende emeğin ne demek olduğu, yemeğin ne demek olduğunu, ezilenin ne demek olduğunu, işverenin ne demek olduğunu bu kutsal maden ocağından öğrenmiş olduk. Öğrenince de burada bir sınıfa katılmış olduk. Bunu öğrendikten sonra hepimizin ortaklaşa bir düşmanın olduğunu; memleketi sömürenlerin, fakir fukarayı ezenlerin, insanları ırka şuna, buna bölerek çıkarını sağlayanların bizim gerçek hasmımız olduğunu o kutsal maden ocağında anlamış olduk. Bu arada da şiirlerimiz birazcık daha gelişti.

Ondan sonra sağ sol kavramını orada kavramış olduk. Bizim yerimizin de nerede olacağı zaten belli, tarihten belli ezilen kimse onun yanında bizim yerimiz var. Hayatta hemen hemen kimseyi ayırmayı hiç bilmeyen bir toplumumuz var, bana öyle geliyor. Sınıfımızı bu maden ocağında tayin etmiş olduk. Burada işçilerin, insanların Alevi, Sünni demeden, sağ, sol demeden bir araya geldikleri zaman sevgili Ayhan, haklarını aldıklarını gördüm ve bunları yaşadım, grevler yönettim sazımla sözümle. Ne zaman ki işveren oyununa geldikleri zaman ya sen bizdensin, Elhamdülillah sen çok Müslümansın onun peşine niye gidiyorsunuz, dediğimiz zaman, bölündüğümüz zaman o zavallının da hakkının kaybolduğunu gördüm, benim de hakkımın kaybolduğunu gördüm. Ve söyledim o zaman işveren sana mükâfat verdi mi? Yok. Derdin neydi kurban olduğum, bak hak bir, ezen belli, ezilen belli hepimizin bir olması gerekiyor diye o insanları ikna ettik. Sendikalaşmayı savunduk, bunu da başardık.

Çağdaş Sünni dediğimiz o kökenden ılımlı adamlarından en azından sosyal demokrat adamlardan sendikayı aldık ve iyi bir sendika yönettiğimize inanıyorum ve insanları da takdir ediyorum. Buradan sendikamız Türk-İş’e bağlıydı o zaman işte Türk-İş’in biraz düzen yanlısı olması ortaya çıktı. Şura bura derken mücadele verdik sendikamızı Türk-İş’ten daha doğrusu Sarı Sendika’dan, devrimizi sendikayı yer altı madenine geçirmeyi başardık. Tabi ne başaracaksın orada seni dürbünle görüyorlar yukarıda biliyor musun birileri seyrediyor sizi. Seyrettiler haydi babam bir de 12 Eylül darbesi çıkarttılar karşımıza. Yerimiz de vardı, yurdumuz da vardı, geçerliliğimiz de vardı sendika işçi alımlarında üç sendika heyeti giriyordu üç de giriyordu, disiplin kollarında 12 Eylül darbesi geldi güzelce sendikamızı, yerimizi, yurdumuzu hepsini elimizden aldı ve bizi de sorguya çekti. Suçumuz ne? Hak aramak. Başka bir suçumuz da yok. Yargıdan sonra velhasıl zorunlu emekli ettiler bizi. Bakıyorlar kimler bu işin elebaşları onları görüyorlar tabi kendileri not etmişler. Onların not defterlerinde yazılı zaten herkesin kim olduğu. Hani nasıl insan adam ahirete göçtüğü zaman diyorlar ya işte birileri din adamları, solcuların sol tarafına koyacaklar defterleri, sağcıların da sağ tarafına koyacaklar defteri bizim orada defterimizi bu tarafımıza koydular demek ki, bizi sildi çıkardılar.

Ankara’ya geldim, Ankara’ya geldiğimde 1991’de bir kiralık ev tuttuk orada oturduk. Onun dışında fazla bir gelirim yoktur, emekli gelirim var. Pir Sultan Abdal Derneği Dikmen’deydi gittim hemen ona üye oldum, Halk Ozanları Derneği’ne üye oldum, 1968 kuşağının kurmuş olduğu derneğe üye oldum, başından beri yaşamım bu benim. Sevgili Ayhan sivil örgütlenmeye çok değer veririm ben.

Nedir sivil örgütlenme size göre?

Sivil örgütlenme şudur Sayın Ayhan Aydın Bey, şimdi bir insan hakkını alabilmesi için, kimliğini ortaya koyabilmesi için, varlığını meydana koyabilmesi için, kültürünü sürdürebilmesi için kurulan örgütler. Bunun illegal örgütleri de vardır, legal örgütleri de vardır ve mevcuttur. Adamına göre nereye kafan sarıyorsa gider oraya üyeliğini yaptırırsın. Şimdi örgüt olmadığı zaman her şeyi bir zaten hâkimiyetin eline bıraktığınız zaman düzenin adamına bıraktığınız zaman ebet ananız ağlar. Birileri yanlış görürler, yanlış yorumlarlar, şudur budur derler ama ben yanlış yorumlamıyorum. Biz de bir atasözü vardır; öküz öküzün boynunda çamur görmezse rahat durmaz. Mecbur eğer ki baskı varsa, eğer ki zulüm varsa, eğer ki işsizlik varsa, eğer enflasyon varsa, eğer ki faşizm varsa bak bunun altında faşizm de var tabi ki, birilerinin bir tarafta adam gibi örgütlenmesi gerekiyor. Bananecilik dünyadaki en büyük kötülüktür, kalleşliktir, adam işi değildir. Bana ne, diyen adamların çoluğuna çocuğuna geleceğine büyük zararı vardır. Sivil örgütlenmede demin belirttiğim gibi aklı başında örgütlenmelere değer veririm. Ben de bu örgütlere kaydımı yaptırdım. Seçim oldu bizi uygun görmüşler Pir Sultan Abdal Derneği’ne seçtiler zatıâliniz de biliyorsunuz. Halk Ozanları Vakfı yönetim veriyorlar hala veriyorlar. Seçildik burada iyi bir mücadeleye girdik biliyorsunuz. Örgütlenme nedir? Maraş’ta niçin yandık örgütsüzlüğümüzden, Malatya olaylarını biliyorsunuz, Hamitoğlu olaylarını biliyorsunuz. Niçin o kadar evler yıkıldı, insanlar vuruldu, kırıldı, yandı? Örgütsüzlüğümüzden.  Erzincan’da defalarca, Sivas’ta defalarca, Çorum’da Gül Sazak olayları oldu. İnsanlarımız zarar gördü, efendim buna benzer İstanbul’da Gazi olayları oldu. Bunlar belli ki bizim örgütsüzlüğümüzden ileri geldi.

‘Binlerce Osmanlı arşiv belgesinde Alevilerin- Bektaşilerin tarihi saklı’

PİRHA- Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı’nın düzenlediği Osmanlı Arşivi Belgeleri Işığında Alevilik Bektaşilik Çalışmaları çalıştayına ilişkin konuşan Araştırmacı Yazar Ayhan Aydın, “Alevi- Bektaşi, Kızılbaş topluluklarına yönelik baskıcı yaklaşımlara, sürgünlere, dergahlara, tekkelere, ocaklar ile ilgili alınan kararlara değin çok geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır” dedi. 

Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı’nın düzenlediği Osmanlı Arşiv Belgeleri Işığında Alevilik Bektaşîlik Çalışmaları 1. Çalıştayı, 2-3 Şubat tarihlerinde Ankara’da yapıldı.

Çalıştayda vakfın yaklaşık dört yıldır sürdürmüş olduğu çalışmalar çerçevesinde Osmanlı arşivlerinde Alevilik- Bektaşilik belgelerinin araştırılması, incelenmesi, toparlanması ve vakfın bu konudaki ileriye dönük çalışmalarıyla ilgili akademisyenlerin görüşlerinin alındığı iki günlük bir toplantı gerçekleşti. Toplantıya akademisyen ve yazarların da içinde olduğu 40’ın üzerinde kişi katıldı.

Etkinlikte vakfın bundan sonra akademik, bilimsel, kalıcı eserler ortaya koyma düsturu taşıyan bir sistem uygulanacağı belirtilerek, bu konuda katılımcılardan destek istendi.

Pir Sultan Abdal 2 Temmuz Kültür ve Eğitim Vakfı’nın gerçekleştirdiği bu çalıştaya katılan Araştırmacı Yazar Ayhan Aydın PİRHA’ya değerlendirmelerde bulundu. Aydın, bu çalıştay ile Alevilik- Bektaşilik konularında çok da üzerinde durulmayan konulara eğilme fırsatı bulunduğuna dikkat çekti.

“ALEVİLİK İLE İLGİLİ BELGELERİN TOPLANMASI ANLAMINDA BİR İLK”

Aydın, çalıştayın önemine değinerek şöyle konuştu:

“Binlerce arşiv belge içerisinde Alevilerin- Bektaşilerin tarihi saklı. Köy yerleşim yerlerinden, Alevi- Bektaşi, Kızılbaş topluluklarına yönelik baskıcı yaklaşımlara, sürgünlere, dergahlara, tekkelere, ocaklar ile ilgili alınan kararlara değin çok geniş bir yelpazeyi kapsamaktadır. Çünkü 600 yıllık bir imparatorluk içerisinde farklı yüzyıllarda da değişen devlet anlayışı ve sistemini bu belgeler ışığında yorumlamak mümkün.
Osmanlı arşiv belgeleri birçok ulusun tarihinin yazılması açısından önemli olduğu kadar Alevi Bektaşi tarihinin yazılması açısından da önemliydi. Bu vesile bu bir başlangıç oldu. İlgili belgelerin derlenip toparlanması ile ilgili bu çalıştayı yaparak bir ilki başarmış oldu.”

“BİLGİLER HALK VE ARAŞTIRMACILAR İÇİN PAYLAŞILMALI”

Bu konuyla ilgili çalışmalar yapılması gerektiğine dikkat çeken Aydın, “Farklı bakış açıları olabilir, devlet hakkında farklı yaklaşımlar olabilir, bu arşiv belgelerini farklı şekillerde okumak da mümkün olabilir. Ama hepsinden önemlisi bu belgelerin öneminin idrak edilmesi ve bu konuya bütçe ayrılması, ekibin çalışmalar yapması, yayına döndürülmesi ve halkın ilgisine sunularak kamuoyunun ilgisine sunulmasıydı. Ama benim izlenimim istisnasız tüm katılımcıların söz alarak, görüş ve ifadeleri ile birlikte ne kadar güzel bir işe imza atıldığı, bu çalıştayın devamının gelmesi gerektiği ve elde edilen bilgilerin mutlaka halk ile araştırmacı yazarlar ile paylaşılması zorunluluğu gündeme gelmiş oldu” diye konuştu.

PİRHA/İSTANBUL

Tahtacıların Büyük Değeri Veli Asan

Isparta’da Toprağa Sırlandı

Ayhan AYDIN/PİRHA

PİRHA- Isparta’da kırk gün önce Hakk’a yürüyen Araştırmacı-Yazar Veli Asan vasiyeti üzerine Isparta’da Hakk’a uğurlandı. Birçok kitabı bulunan Asan, bir öğretmen olarak binlerce öğrenci yetiştirdi, Alevi geleneğini yaşattı ve bu yola büyük hizmetleri oldu. 

 Araştırmacı -Yazar Veli Asan, kırk gün önce Hakk’a yürüyüp vasiyeti üzerine Isparta’da sırlandı.

1932 Isparta doğumlu Veli Asan, uzun süredir rahatsızlığı nedeniyle tedavi görüyordu. Asan, Tahtacılar konusunda Türkiye’nin önemli uzman isimlerinden biriydi.

Günümüzde Tahtacı Türkmen Aleviliği konusunda en yoğun çalışmalardan birini yaparak, Tahtacı Türkmen köylerini gezen; Tahtacıların gelenek, görenek, görgü, dedelik, ocak vb. çok önemli konularında geniş araştırmaları olan Veli Asan, yaşam öyküsünü anlattığı söyleşimizde “Ben Isparta merkezde doğmuşum ama kırkım çıkmadan dağa gitmişiz” demişti.

Bir tahtacı Türkmen olarak onların tüm geleneklerini adım adım gözlemleyen ve bunları kayıt altına alan Veli Asan, Tahtacı Türkmen Alevilerinin bugünkü belleği konumundaydı. Ama benzeri birçok örnekte olduğu gibi değeri az anlaşılmış bir yazarımızdı.

Birçok kitabı bulunan Veli Asan, bir öğretmen olarak binlerce öğrenci yetiştirdi, yüreğiyle, özüyle Alevi geleneğini yaşattı ve bu yola büyük hizmetleri oldu.

Veli Asan, yaşam öyküsünü şöyle anlatmıştı:

Ben 1932 yılında Isparta’nın içinde doğmuşum. O zaman benim dedem, annemin babası 15-20 yıl önce yerleşmiş oraya. Annem de Isparta’nın içinde doğmuş. Babam annemin halasının oğludur yani annem babamın dayısının kızıdır. Birisi şehre yerleşmiş, babamlar dağda kalmışlar. Demişler ki “senin dayının kızı var Isparta’da git onu al.” Neyse o da annesiyle gelmiş, annemi Isparta’dan kaçırmış. Sonra tabii Isparta’ya gelmişler. Bizde kız kaçırılınca sonra gelir, barışır biter.

Benim dayım P.T.T. müdürüydü Afyon’da. “Gel Veli ben seni okutacağım” dedi. Babam da büyük anlayış gösterdi. Onun yanına gittim. Afyon Lisesi’nin birinci sınıfında 3 ay okudum. Benim babam cura çalardı. Kulağım saf, tertemiz Anadolu müzikleriyle dolu. Artı müzik dersinde ne gördüysem o var. Yani kulağımda hiçbir bozukluk yok. Koroda öğrendiğim okul şarkıları ve tertemiz nefesler daha doğrusu. Yani bizde babamın halk müziği olarak çaldıklarının % 90’ı nefesler, ağıtlar.

Bir okul açıldı, İstanbul’da müzik ve resim semineri diye. Bu okul ortaokul öğrencileri arasından sınavla öğrenci alacak. Resim ve müzik konusunda yetenekli öğrenci toplayacak. Türkiye çapında sınav açtılar. Beşiktaş’ta parasız yatılı okulun bilgileri geldi. Biz de onu arıyoruz zaten. Parasız olsun da nerede olursa olsun. Öyle müzik öğretmenliği falan değil neresi olursa. Biz de parasız yatılı denilince hemen dilekçe verdik. Ben trenle tek başıma sınava gittim İstanbul’a. Lise birdeydim. Yani yaş 15-16. Uzatmayalım büyük bir mücadele, o okulu ikincilikle kazandım. Yani süper yetenekli çocukları aldılar. Bir yıl o okulda okuduk. Tahsin Bankoğlu diye birisi Milli Eğitim Bakanı oldu. Dedi ki “resim, müzik, beden eğitimine gerek yoktur bu memlekette, tarih, coğrafya, matematik lazımdır” bizim okul lise. Gazi Eğitim Enstitüsü’nün resim, müzik eğitimi bölümlerini kapattı. O güzelim müesseseler depo oldu. Gazi Eğitim’in diğer sınıflarının deposu oldu. Tutup bizim okulu kapattılar. Bizim okul aynı anda kolej gibi, lise derslerini görüyoruz orada. Fazla olarak müzik dersini görüyoruz. Ben orada Ekrem Zeki Ün’den keman dersleri aldım. Yani elek üstü müzisyenler geldi bize. Büyük ilerleme kaydettik ama ne yazık ki okul sürmedi. Bize birer yazılı kağıt “okulunuz kapatılmıştır, isteyen parasız yatılı lise, isteyen öğretmen okuluna geçebilir.”  Öğretmen okulu benim arayıp bulamadığım şey. Benim ailem beni üniversitede okutamaz. Bir an evvel öğretmen olup hayata atılmak en güzel şeydi. Hemen dilekçe verdik öğretmen okulu diye. Bolu Öğretmen Okulu’na geçtim ikinci sene. Sene kaybetmedim. Bolu Öğretmen Okulu’nu pekiyi ile bitirdim. İlkokul öğretmeni oldum. Adana Koza’nın Tepecik Ören Köyü’ne tayinim çıktı. Şimdi gibi hatırlıyorum. Tam oraya gideyim diye hazırlık yaparken gazetede ilan “Gazi Eğitim Enstitüsü burslu hale getirilmiştir, öğrencilere 100 lira burs verilecek”. Devletin yatılı yüksek okuluydu orası. O sene burslu hale getirilmiş.

1954 yılında Türk Yurdu Dergisi’nde ilk yayınlanan yazısının “Isparta Tahtacılarına Dair Notlar” olduğunu belirten Veli Asan, “Yani hiçbir zaman “Tahtacılar” demedim. Çünkü ben Isparta dışındaki Tahtacıları tanımıyordum, incelemiyordum. Ne zaman bu çizgiyi aştım, ondan sonra yavaş yavaş “Tahtacılar” daha da büyüterek “Tahtacı Türkmenler” sözcüğünü kullanarak girdim işe” ifadelerini kullanmıştı.