AYHAN AYDIN

Sivas Divriği Olukman Köyünden Maksut Aygün ile birlikteyiz, mahlası Cevher. Maksut Aygün, şiirler yazan, düşüncelerini yazıya döken, eserleri olan bir insan. 73 yaşında, dertlerle, kederlerle örülü bir dünyadan bize seslenecek. Neler söyleyecek, neler anlatacak, hangi düşünce dünyasına bizi götürecek beraber tanık olacağız. Evet sevgili Maksut Aygün bakalım bize nasıl bir pencere açacak.

Efendim Sivas’tan, elinizde yazılarla, dosyalarla, şiirlerle geldiniz İstanbul’a, hoş geldiniz, güzellikler getirdiniz. İnsan hakları, sevgi, barış, dostluk diyorsunuz şiirlerinizde biz de bu dileklere katılıyoruz. Bakalım bu şiirleri yaratan, Maksut Aygün kimmiş, bize ne anlatacak? Eskiye dönelim bakalım nasıl bir köyde doğdunuz, ne şekilde yaşam tarzı sürdünüz, babanız, anneniz, kardeşiniz, bacınız kimlerdi, bunlardan bize biraz anlatın. Teşekkür ederim Ayhan Bey.

Ben Divriği’nin Olukman Köyünde fakir bir çiftçinin oğluyum. Babam harpten kalma malül bir kişi, çalışamıyordu. Çalıştığı zaman böbrekleri şişiyordu, çok üşümüş zamanında. Ben beşinci evladıyım. Babam daha ben doğmadan evvel bir rüya görüyor. Rüyasında göbeğinde bir ekin bitmiş yedi kalem belirmiş, altın başlı bir kalem kendisine doğru eğilmiş, bunu da defterine yazmış. Aynen böyle acaba bu kim, diye düşünmüş? Anneme diyor ki, böyle böyle diyor ben böyle bir rüya gördüm benim oğullarımdan bir tanesi ünlü olacak ama kim olacak? Ama kız ama oğlan tabi onu bilmiyor. Ben resme de meraklıyım, sanata da meraklıyım, her şeye meraklı bir insanım. Dağda sığır yaylarken bir harman makinesi yaptım, harman makinesini ağaçtan yaptım. Alıcın kökü yumuşak ya hani alıcın kökünden çarkını yaptım, kolunu yaptım… velhasıl tam bir makine yaptım çantaya koydum akşam aldım geldim. Geldim ki babamın harp arkadaşı İsmail Efendi diye bir kişi babamla oturuyor, konuşuyor. Babam da hastaydı gezemiyordu, dolaşamıyordu. Önlerine koydum babamın arkadaşı İsmail amca aldı baktı oğlum sen muazzam bir usta olacaksın ama sakın ele çalışmayasın, aynen böyle dedi. Ben alt katın direğini çektim mi koparırdım şimdi bak ele çalıştım para beni çekti çalıştım düştüm şimdi yola yürüyemiyorum, dedi aynen böyle konuşuyoruz. Babam rahmetli uzak oldu mu Maksut diye çağırırdı, yakın oldu mu Kara oğlan, diye çağırırdı. Yanıma gel Kara oğlan, dedi. Yanına vardım babamın elini öptüm nereden düşündün bunları? Dedi baba boş duramıyorum dağda mal yayarken işte bunlarla uğraşıyorum, dedim. “Oğlum oğlum vallahi bu vatanı en az bizim kadar sevin ki, bu memleket yaşasın. Biz ekmek yemedik çarık yedik çarık, kemikleri yakarak taşa sürüp un ettik, öğüttük yedik aynen böyle. Ondan sonra efendime söyleyeyim at eti, it eti, kedi eti bize kuzu eti gibi geliyordu. Nerede leş bulsak onu yiyorduk.” Tabi ben ufaktım, küçüktüm de daha biraz öfkelendim, o amca rahmetlik bana dedi ki nasihatimi iyi dinle, bunu başarman için ne olman lazımsa onu yap, dedi o da aynen böyle konuştu.

Zaman geldi ben artık okumaya daha yeni başlayacağım. Köyde okul yok, kışın okula gidiyoruz üç ay ondan sonra yazın işte birer teneke buğday verip o okulun borcunu ödemiş oluyoruz. Kışın üç ayda ben eski yazıyı da öğrendim, yeni yazıyı da öğrendim. Üç ay hem dağda okuyup hem gelip babamın önünde ders alıyordum. Benim bir de büyük abim vardı o da hiç okumazdı, biraz haylazdı daha doğrusu dedi ki “oğlum aha bak senden küçük olan okudu sen daha okuyamadın”.

Geldi geçti zaman artık dağda şiir yazmaya başladım. Bazısını beğeniyorum, bazısını da beğenmiyorum. Beğenirsem babama gösteriyorum, beğenmezsem göstermiyorum. Oğlum daha iyisini yaz, diyordu. Ama hemen yukarıda anlattığım rüyası aklına gelmiş demek ki benim gördüğüm rüya buydu, demek ki, demiş.

Efendim gün be gün derken sonradan türkü oldu benim için şiir yazmak; bir dakika da iki tane üç tane şiir yazabilirdim.

Ben de ekseriyetle şiirlerimi gece yazarım. Başıma kalemi koyarım, kağıdı koyarım akşamdan aklımda ne varsa gece kalkarım yazarım. Hemen şöyle yazarım mesela yerini belli ediyorum sabahleyin kalkıp düzeltiyorum. Hanımla çekişiyoruz, hanım da şunu diyor, hangi şair gülmüş ki sen gülesin.

Ufaktık daha evlenmemiştik. Meraklanmıştık birbirimize, dağda taşta görüştüğümüz zaman bunu söylerdim, sen ne edeceksin sen bana meyil veriyorsan tamamıyla ver, yalandan verme gerçekten ver. İstedim sonra baktım ki vermediler kaçırdım onu bir ton da sopa yedim. Vermediler çünkü ben fakirim ya sığır yayıyorum ya, bana vermediler. Dedim ki seni kaçıracağım, ben de kaçmam, dedi. Kaçmazsan ben de almam çünkü fakirim, vermiyorlar. Nihayet gönlü oldu kaçtık, bir ton da sopa yedik kız tarafından; dayısından, abisinden kafamda bazı kırıklar da vardır yani.

O kadar ki çok dayak yediniz? Çok dövdüler daha da bir de elimden almaya çalıştılar bir ay, iki ay geçmiş daha da elimden almaya çalışıyorlar. Ama babası olgun adamdı rahmetli kayınbabam olgun adamdı bırakın, dedi. Benim babam da hiç kimsenin kalbini kırmayan bir insandı, köylüyü topladı o zaman 50 lira barış parası verdik. O zaman 50 lira çok para 1950 senesinde, 19-04-1950’sinde hiç aklımdan çıkmıyor. O gün geldi mi, Sultan bugün  evlenme yıl dönümümüz, kaçma sopa yeme yılımız, derdim gülerdi tabi bazı da ağlardı yani öyle. Ne diyeyim işte böyle başladık yaşama.

Durun hemen öyle başladık dertler, tasalar hemen döküldü. Sözün en başında ne dedik kederliyiz, dertliyiz, çileliyiz hayatımız zorluklar içerisinde geçiyor. Gerçekten de sizin anlattıklarınızdan da anlıyoruz ki Anadolu’da yaşamak ta, evlenmek te, hemen her şey de bir dram. Çoban çünkü çalışamazdı rahmetli babam mal yayardı ancak ben de peşi sıra giderdim. İşte çocuk iken sağa koşardım, sola koşardım. Bir gün koşarken taştan aşağı kaydım gittim. Aşağı da çay, saydan aşağı kaydım. Babam rahmetli peşimden kaydı tutacağım, diye. Taştan kaydım gittim. Hele şükür ki taş böyle cıbılmış cıbıl da aynı parkta çocuklar sıyrılıyorlar ya öyle sıyrıldım ta çaya indim. Ondan sonra kalktım babam haber etti rahmetli “bir şey oldu mu yavrum.” “Yok ağa, biz babamıza o zaman ağa derdik, ağa bir şey olmadı dedim, “dolan da gel ki ekmeğimizi yiyelim.” Geldim, boynuma sarıldı bir ağladı. Babam beni çok severdi. Yine o sözü tekrarlardı; oğlum bu vatanı en az bizim kadar sevin ki bu vatan, bu millet yaşasın. Biz neler gördük. Sonra ben  her şehit adama şehit de demiyorum babamın dediğine göre. Cephe de çarpışıyoruz bir top geldi çavuşun tekini parçaladı, diyor. Hem çırpınıyor, hem de Eyüp Çavuş benim askerim sana emanet, diyor. O sanki hala daha gözümün önünde duruyor, diyor. Mehmet isminde bir arkadaşıymış, dedim ki Mehmet ne oldu sana “daha ne olacağı var mı gidiyorum askerim sana emanet”. İşte ben ona şehit diyorum ağamın dediğine göre. Öyle gidip de Fazıl Ahmet Paşa gibi öne atılıp da şehit olayım, diye bir şey yok. Şehit kendi bahlıya mal edeceksin şehit o zaman olacaksın. Öyle vara yoğa şehit olmayı ben kabul etmiyorum yalan yok.

Babanız kaç yılında vefat etti? 1953.

Kaç yaşında vardı? O da benim yaşımdaydı.

70 yaşlarında. Zaten yine de iyi yaşadı o şeye göre telafete (teleflik, aşırı fakirlik ve olumsuz yaşam koşullarına göre) göre. Çünkü ekmek vardı katıksız yiyordu, affedersiniz bir eşeğimiz vardı onu küçük çingenelerden almışlar o da Süleyman oldu. Eşeğin darında eşeğin Süleymanı çıkıyor derler hani dağladı eşek iyi olmadı öldü. Ondan sonra bir eşek daha aldık onu da dağda kurt yedi. Bir tane de ineğimiz var, 6-7 kuzu ebem de var büyük anaya bizde ebe diyorduk, o da var o da bize bir keçi aldı. Eski köstekli saatler var ya onu verdi eski saat kösteği var ya kocasının kösteğiymiş onu verdi bir keçi aldı. Bir inekle bir keçiyle 7-8 baş nüfus öyle idare ettik.

Toprak verimsiz miydi, yok muydu toprak? Toprağımız yok.

Sizin yok. Var da bizim yok. Ayrılmışlar, bir ev 19-20 ev olmuş arazi ne edecek sürülmeye gelmedikten sonra ne edecek bölüne, bölüne öküz bile dönmüyor.

Peki, köyün arazisi güzel mi? Bizim köy dağın dibine yaslı dağ tarafı iyi değil de aşağı taraflar iyi. Herkese muazzam veriyor ama bizim yok.

Oluyor yani verimli bir yer. Ağacınız var mı? Verimli ağacımız çok. Hele şimdi de ceviz, elma, kayısı, haddi hesabı yok. Ben gurbetten gelenden sonra bir bahçe yaptım benim tarlam vardı bana düştü yani beş kardeş içinden. Ben de orayı bahçe ve yoncalık yaptım, ağaç diktim kayısıları muazzam, cevizleri muazzam ama ayı bırakmıyor. Bu sene kayısılarımın başlarını hep kırdı.

Ayı? Ayı. Cevizi de kırıyor. Hiç ben görmedim ki ayı ceviz yiye, daha yeni duyuyorum vallahi billahi.

Bal filan oluyor sizin orada? Üzüm de oluyor, eken yok. Yoksa benim kapımın önünde üzüm var, dediğim yerde üzüm var muazzam üzüm oluyor.

Peki kaç hane köyünüz? Yazın çoğalıyor da kışın 16 hane kalıyor. Yazın da 45-50 hane oluyor gurbetten gelenler ev yapmışlar hani yazın geliyorlar ya köylere emekli olanlar, bunlar geliyorlar köylere işte yazın çoğalıyoruz. Sonra bizim Körüşte Çalgın diye bir mevkii var, suyumuz köyün suyu ona bağlı bir dağdan bend kaldırmışlar zamanında ama biz kaldırmadık zannetmiyorum Ermenilerin işi bizim köyü yeri Ermeni yeri. Daha eski kurunler, çaylar, çeşmeler duruyor. Çünkü bizim Türkler çalışmıyorlar, inanmıyorum yani adamlar iki hark açmışlar biri mezireye vermişler Üçpınar diye bir mezire var, bir de bizim köye iki hark dağdan getirmişler zamanın Ermenileri. Şimdi o hark halen kullanılıyor. İşte her sene açıp açıp su getiriyoruz dağdan. Köyün önünden su geçiyor, çay da zaten bizim köyden çıkıyor, Anzahar diye bir köy var şimdi Eğrisu oldu ismi.

Meşhur köy, Anzahar. Bu dedeler köyü değil mi? Babaların, dedelerin köyü. Şimdi isimlerini değiştiler o köy  Eğrisu oldu.

Yakın mı o köy size? Ben o köyde okudum, bizim köyde okul yoktu. Orada işte 4’e gitmedim de 5’e gittim. Ben iyi bildiğim için Bekir Gülten isminde bir hocamız beni imtihana soktu dedi bu da diplomasız kalmasın fakirim ya.

Dünya adaletsizliklerine biraz da böyle şeyler gerekiyor. Bu kadar adaletsiz düzende ne yapabileceksin? Hem de nasıl adaletsiz nasıl.

Şimdi gül yüzlü canım ciğerim, ozanım, çok duygulandınız, gözlerinizden yaşlar boşaldı babanızı anınca. Çünkü babam beni çok seviyor, koruyordu diyordunuz ama çektiği fakirlikler aklınıza geliyor anladığım kadarıyla. Çünkü çok çile çekmiş, yokluklar içerisinde büyümüş olsanız da şimdi hiç değilse diyorsunuz bir parça da olsa rahatladık ama o dönem daha zordu. Yani bundan 50 yıl öncesi daha da zordu hayat. Olanaksızlıklar vardı, çocuklar çoktu, nüfus çoktu böyle oldu. Şimdi biraz Anzahar’dan bahsedin. Şimdi ismi Eğrisu. Benim daha dramatik şeylerim var onları anlatayım da ondan sonra orayı anlatayım.

Ben okumaya meraklı olduğum için öğretmen olmak istiyordum. Sivas Yıldızeli’nde okul vardı. Evlenmişken bile tarlada ekini ağustosta bırakıp, oraya kaçtım, nüfus kağıdımı aldım kaçtım. Cebimde para yok. Divriği’ye gider bağlarda bahçelerde çalışırım para ederim Yıldızeli’ne giderim okula yazılırım okurum, dedim kendi kendime. Babam rahmetli, kaçtığımı anneme söylemiş tabi şimdiki kayınbabam olacak kişiye de, Sadık Çavuş Maksut kaçtı, enişten yani damadın kaçtı, demiş. Nereye gitti? Sivas’a. Oradan ata biniyor koşup geliyor bana yarı yolda kavuştu, çevirdi. Dedi “sen nereye gidiyorsun?”. Dedim “ben okuyacağım gidip okuyacağım” dedim. “Aha çok öğretmen olursun, öğretmen olacağın” dedi. Dedim, Sadık emmi, kayınbabama Sadık emmi diyorum tabi köyde olduğumuz için “Sadık emmi benim yolumu engelleme gidip kendimi kurtarayım. 5-6 kardeşiz arazimiz yok”, “baban evde ağlasın sen de koş ki zevke sefaya gidesin” diyor. Tabi ben kıramadım ata bindi beni terkisine aldı geldik.

Geldim ki babam rahmetli, elinde maşa çaydanlığın kenarına kor koyuyor bizim bir kırmızı çaydanlığımız vardı, ki çaydanlık kaynaya beni görünce ağladı. “Nereye gittin yavrum, nereye gittin dedi, ben çalışamıyorum bunlar hep ufak, sen gidersen biz ne edeceğiz?” Dedim “Ağa ben gideceğim aha ben kaldım burada hangi birinin karnını doyuracağım ben bugün, yarın” dedim. “Kendimi kurtarayım hiç olmazsa ben de yarın senin gibi baba olacağım” dedim,  daha çocuğum olmamıştı. Tamam oğlum kabul ediyorum edeyim ama bunları ne edeceğim aha çalışamıyorum. Annen bir kadın, annem de tabi yaşlı o yaşta bir kadın ne yapsın? O sırada annem geldi. Dedi, “yürü yürü git okula git te kendini kurtar bizden kaçıyorsun de mi?” dedi. Tabi onun düşüncesi de öyle. Halbuki ne kaçayım, ben kendimi kurtarmaya çalışıyorum, sonra öğretmenliği de çok seviyorum. Ondan sonra tabi kaldım.

Anzahar’da okuduğum zaman da tabi ufaktım, daha bekardım, yalnız şunu söyleyeceğim ben iyi nutuk çekerdim, biliyor musun? Böyle masaya çıktım Aslan Mehmetçik diye o zaman bir şiir verdiler bana 23 Nisan piyesinde, demek masa çürük müydü artık, kuvvetli mi vurdum artık bilemiyorum, nasıl vurdumsa masaya vurdumsa içine geçti ayağım. Benim hanımım da, o da daha talebe 3. sınıfta okuyor, bir de köyümüzden Muhtar Murtaza Amca benim kirvem oluyor, bunlar çok etkinmişler, çok sevinmişler. Herkes şaşırdı tabii, etkilendiler. Belki de bu ilgi o zaman başladı.

Şimdi Anzahar dedeler, babalar köyü olarak çok ünlü onu biliyoruz, türbeler var içinde. Peki siz nasıl hatırlıyorsunuz Anzahar’ı, tabii o zaman oldukça küçük de olsanız, aklınızda ne kaldı? Nasıldı orada dedeler, cemler, cemaatler? Şimdi bizim orada her zaman kışın, yazın bir hata işlesen bile yani bir haksızlık yapsan bile, siz durun siz durun elbet dedeler kışın gelirler, denirdi. Birbirimizi böyle keyiflerdik yani barışmasalar bile yani kavga eden kişiler barışmasalar bile kış geldi mi dedeler gelirdi, insanlar görülürdü. Esas dedeler Mineyik’ten gelirdi.

Sizin kendi köyünüze mi? Kendi köyümüze de,  o köye de. Hepsine de.

Bölgeye Mineyik’ten gelirdi dedeler? Mineyik’ten, bir de Yellice’den gelirdi, Kangal’ın Yellice köyünden gelirdi.

Oradan işte Anzahar’dan (Eğrisi) yine aynı bizim rehberimiz de oradandı hani pir yol gösteren rehber mürşit, mürşit işte Mineyik’ten, Pir Yellice’den, rehber de Anzahar’dan yani Eğrisu’dan gelirdi. Şimdi Allah var onlar geldi mi di bizim millet kuzu gibi olurdu. Kim bir haksızlık etmişse çekerlerdi dara haklı haksız kim haklıysa kim haksızsa onun hakkını alırdı. Mahkeme yoktu bizde. Yani mahkememiz buydu. Efendime söyleyeyim haklı haksız orada ayrılır herkes yine barışır yoluna devam ederdi, böyle.

Ziyaretler çok olur muydu, türbe var sanırım orada. Türbe işi ayrı, görgü işi ayrı cem işi ayrı yani.

Türbeyi ziyaretler olur muydu başka köylerden? Olurdu ta Arguvan’dan geliyorlar. Esas o adam Muhammed dediğimiz Tekkeli Muhammed o zat, soyadını unuttum onun da bir soy adı var, esas Arguvan’lıymış, Eğrisu’yu seçmiş orada kalmış oraya gide gele orada kışlarmış. Bir de Babalar diye bir kişi var. Rahmetli Gani Baba, Gani Baba da çok büyük bir zat, onların dağda otuz kırk dönüm yerleri yani 7 tarlaları varmış dağda Eğrisu’da, o tarlaları eker biçer dağda kalırlarmış, 40 tane dervişi varmış bunun. Bu dervişleri eker, biçer, yer fakir kim gelir kim yer gelen gidiyor giden geliyor. Böyle bir büyük bir tekke gibi bir şey aynı buraya benziyor.

Geçen gün geldim geçen Pazar burada yemek vardı. Ondan sonra onlar arazilerini köye bıraktı geldiler köyün üstünde bir yer almışlar yapmışlar o zaman ben onu bilmiyorum da yapılmış.

Gani Baba’nın oğlu Ahmet Baba var o dağda şimdi türbesi var, onun da türbesi var bir de işte Muhammed, o da peygamber sülalesinden gelen bir kişi. O da Peygamber, İmam Rıza sülalesinden geliyor Horasan’dan. Aslında bakarsan benim annem de Seyit Ali’lerden. Benim annem göçmen, İran’dan kaçmışlar zamanında gelmişler Tunceli’nin Ovacık Turnagölü yaylasına. Oradan geçmişler Kemah’ın Kuruçay nahiyesinin Tutunük köyüne, oradan da tutunamadan gelmişler Sivas’ın İmranlı kazasının Nergizler’e. Orada da tutunamıyorlar oradan kalkıyorlar Zara’ya bağlı Guvaz’da Elmaseke’ye geliyorlar. Ondan sonra da annem babası 4 kız, bir oğlan köyden göçüp Divriği’ye geliyorlar. Divriği’ye gelirken yollar kışa tutuluyor bunlar dedem, kar fırtına yapmış, keçeyi bir o yana tutuyor, bir bu yana tutuyor bunlar altında kalıyor, biraz da ekmek varmış ben gideyim de köyden hayvan getireyim, diyor. Gidiyor daha da gelmiyor orada yukarı da donmuş. Dedem kıştan donmuş tabi köylü ne bilsin ne oluyor o yollarda? Yoldan gelirken bakıyor ki orada bir değnek dikili eşiyorlar ki çocuklar altında. Ondan sonra ebemle rahmetli birlikte 4 kız bir oğlan bir de kendisi 6’sı da oradan alıyorlar getiriyorlar Divriği’ye.

Divriği’de Uzunlar diye bir aile var zenginler işte onların ahırını siliyorlar, süpürüyorlar işte öyle geçiniyorlarmış.

Dedem rahmetli onlarla dostmuş, o zaman bizim zenginlik zamanıymış ev birleşikmiş kocaman bir evmiş. Demiş ki ya Haskarı, adı da lakabı Haskarı’ymış, Haskarı kim demiş bunu ben bir kere göreyim. Çağırmışlar gelmiş, ne kurban, onun konuşması böyle, ne kurban beni niye göreceksin kurban.” Demiş ki “seni Olukman’a götürsem gider misin?” “Çocuklarım var kurban.” Demiş “çocukları da götürsem”, “o zaman giderim kurban” demiş. Dedem rahmetli çocuklarını annesini almış bize getirmiş köye.

Köyde işte kızların birini babam almış, birini de emmime vermiş, biri de Erzincan’a gitmiş, biri de Malatya’ya gitmiş oğlanları da köyde dama sokmuşlar. Yani hep köyde dağılma olmuş.

Annemin esas adı Fatma da güzelliğiyle annesi altınım, altınım dermiş, biz Altın söylüyoruz biz bile bilmiyoruz annemin gerçek adını. Neyse Fatma’ymış nüfusta baktık ki Fatma.

Rahmetli Naci Demirağ var belki duydun, Divriği’nin en iyi insanlarından Abdurrahman Naci Demirağ, altı çocuklulara para verirdi bu adam. Babam da yazıldı altı çocukla yazıldı ama lakin biz yedi çocuğuz şimdi üçünü Altın’a yazmışlar, dördünü Fatma’ya yazmışlar iki isim olduğu için. Şimdi onu düzeltemediği tam para alamadı. Adamı Sivas’ta zehirlediler, o kişiyi öyle iyi bir kişiyi. Neymiş Divriği kalkınacak diye Sivaslılar zehirledi kahveyle bunları iyi biliyorum. Çünkü o zamanlar epey büyüktüm ben.

Peki o dönemdeki dedelerden, aşıklardan, ozanlardan kimleri hatırlıyorsunuz? Küçüklüğünüz de, kendi bölgenizde Anzahar olsun, sizin köy olsun, çevreden olsun, gelenler ne tip insanlardı, nasıl insanlardı, ya da sizi etkileyen insanlar, bilgili dedeler, ozanlar, aşıklar var mıydı? Ya da diğer insanların çok sevdiği? Öyle bir kişi gelmemiştir. Çünkü bizim köy biraz sapa olduğu için  fazla insan gelmezdi. Köy değil her yer sapa oralarda. Yavuz’un korkusundan hep dağlara çekilmişler Aleviler, biraz gelecek yerleri zor. Yalnız Karacaoğlan kitabını okudum ekseriyetle ondan sonra Sürmeli Bey diye Sivaslı bir ozan vardı onu okurduk, ondan sonra Erzurumlu Emrah’ı okurduk bunları dağda sığır yayarken okurduk.

Onları nasıl elde ettiniz, yani size nasıl ulaştı? Kimden istediniz, kimden aldınız? Şehirde satılıyordu.

Aldınız? Şimdi yevmiyeler kaç kuruştu bilmiyorum ama üç gün çift sürdüm 60 kuruş aldım. Abim askerdeydi ta güzde mektup yazdım atamadım yaza kadar, çifte gittim 60 kuruş aldım. 10 kuruşa abimin mektubunu attım, 40 kuruşa da o kitapları aldım o zamanın varıyla. Çünkü kitabın teki 10 kuruştu aklıma geliyor ama hangisi bilmiyorum ama Karaca oğlan’ın kitabı pahalıydı biraz, velhasıl 40 kuruşa kitabı aldım ekmek yemek yemeden geri geldim köye.

O dönemin yaşantısını biraz anlayabiliyoruz sizin anlattıklarınızdan da. Mesela Divriği kasabaydı tabi siz oradan alış-veriş yapıyordunuz, köyünüze uzak mı? Yok köyle 15 km. 2-3 saatte gidiyorduk.

Yürüyerek. Lakin bize ufakken yol mu dayanır?! Biz cırıt ettik mi ta şehre varıyorduk, düz biliyor musun bir tepe var aramızda, çocukluk koşa koşa ta şehre tut yemeğe giderdik tut zamanı. Köyden çocuklar toplanırdık yarışarak Fırat’tan Divriği’ye tut yemeğe giderdik. Divriği’de tut çoktu, hayrat tutları böyle caddelerde şurada burada çok tut vardı. Şimdi hiç kalmamış.

Hayrat yani insan yiyebiliyordu, bir şey diyen yoktu. Yok kim yerse yesin hayrattır. Şimdi kalmamış hiç, kesmişler hep kocamış demek ki.

Peki, biz Sivas Divriği Alevi olarak biliyoruz. Çoğunluklu köyler Aleviymiş. Gerçekten de öyle mi, Divriği’nin çoğu köyleri Alevi mi? Divriği’nin köylerinde hiçbir tane Sünni kesim bulunmaz. Yalnız Kesme var, Dimara var onlar göçmen, oralar da karışık yine. Orada Hornogul diye bir yer var şimdi ismi değişmiş olabilir bilmiyorum orası da karışıktı. Bir de Tekgüresin var o da yine karışıktır. Yani tamamen Sünni diye bir şey yok.

Alevi. 135 tane köyü var bundan çıksa çıksa 5-6 Sünni köyü çıkar. Aslında tamda yine çıkmaz, karışıktır. Ama biz bunlarla iyi geçiniyoruz. Çünkü bizim görüşümüz onlara ters düşse de biz onların hiç birine ters düşmüyoruz. Çünkü onlar neyse bizi küçümsüyorlar namaz kılmıyor, bilmem ne ediyorlar diye bizi küçümsüyorlar. Ama biz onları hoş görüyoruz.

Öyle bir hoş görü var. Evet bizde öyle.

Peki daha sonra nasıl oldu yani sevdiğiniz birisiyle kaçtınız, evlilik çok zordu para yönünden. Para yönünden değil bir de tarlası olmayana kız vermiyorlardı. Maddiyat.

Fakirdiniz size vermek istemiyorlardı? Vermediler de.

Vermediler de zorla oldu. Yani bir nevi gönül ferman dinlemedi. Dinlemedi, işte bir ton sopa yedik o yanımıza kaldı.

Ama çok dövdüler öyle mi? Kafanızda filan bir izler. Çok dövdüler. Kırdılar ağzımı burnumu kırdılar dünyanın kanı aktı görsen. Emmimin kızı yanımda ama bir türlü girişemedi. Emmimin kızı da vardı, esas emmimin kızının kocası bu hem benim kayınbiraderim oluyor hem de emmimim kızının kocası o da onu mal için aldı. Bize kalmasın diye malı emmimin karısı kızı onlara verdi.

Bir çekememezlik var zaten amca zaten kardeşler arasında hepbunlar oluyor. Yok emmim iyiydi de karısı fitne makinesiydi, iyi değildi. Yani abim bilir kalmasın diye ayırdı abim nişanlıyken ayırdı onlara verdi. Ben de o nispette kızı kaçırdım. Şimdi her şey doğru konuşacağız ki.

Peki kaç çocuğunuz var? İki kız, iki erkek.

Allah uzun ömür versin. Peki siz şimdi yaşantınızı köyde mi sürdürüyorsunuz? Şimdi köydeyim ben yalnız daha köye gitmeden evvelini söyleyeceğim. Ben tek başıma 7 tane ev yaptım. Her gittiğim yere bir ev yaptım, Ankara’ya gittim ev yaptım onu sattım, Divriği’ye gittim ev yaptım 2 katlı bahçe aldım. Köye gittim iki defa altlı üstlü ev yaptım. Ondan sonra tekrar gurbete gittik, yıkıldı. Tekrar geldim yine iki katlı ev yaptım.

Yani köyde sürekli kalmadınız. Siz ne zaman köyden çıktınız? 1967’de çıktım, 1988’de geldim. Gittim geldim, gittim geldim. 1991’de evimiz yapıldı, 1991’den bu yana köydeyim.

Nelere gittiniz, Ankara? Ankara, Karabük, ondan sonra Seydişehir, fabrikaları olan yer.

İşçi olarak mı gittiniz gurbete? Elektrik oksijen kaynakçısıydım. Tabi geçim için bir şeyimiz yok ki.

Tarla olmadığı için gurbet yaşadınız? Bir de çocukları okutayım da kurtarayım ben okuyamadım onları okutayım kurtarayım, dedim. Onlar da okumadılar. Okumadılar merak etmediler.

Ne yaptılar, evlendiler mi ne oldu? Evlendiler şimdi çocukları var oğlanlar İskenderun’da, kızlar Ankara’da hepsi de evlendiler. Oğlanlar İskenderun’da oturuyorlar orada yerimiz var, kızlar da Ankara’dalar.

Şimdi eşinizle yaşıyorsunuz? Eşimle yaşıyorum.

Emeklisiniz, bir parça arazi alabildiniz mi? Yok ne alayım arazi, araziyi ne yapayım, eken yok, biçen yok. Zaten ikimiz de yaşlanmışız. Ben bir yoncalık yaptım tırpanlıyorum işte ineğin kışın yiyebileceği kadar.

Emeklilikten gelen maaşla idare ediyorsunuz? Onunla idare ediyoruz. Köyde yetiyor yalnız iki tane talebe var. Ben torunlarıma para gönderiyorum. Biri Eskişehir’de okuyor, biri Ankara’da okuyor. Biri büyük oğlanın, biri küçük oğlanın. Şimdi Eskişehir’de ki diyor ki dede bu ay borçlandım biraz fazla para gönder ki borcumu vereyim.

Yok öyle yok, dedeyi rahat bıraksınlar biraz da gençler çırpınsın. Şimdi göndermeye gönderirsiniz de biraz daha kendinize  bakın, hayatın en tatlı zamanları bu zamanlar. Torun sevgisi de başka oluyor ama biraz insanlar ayakları üstünde dursunlar, nice çilelerle okuyan insanlar var, siz çileyle yaşadınız. Gelelim şimdi bu şiir dünyasına, eserlerinize bunlar nasıl başladı? Bir sevdayla, bir aşkla, bu şiirleri, bu eserler meydana getirmişsiniz. Yani bu kadar fakirlik, okuyamamanın içinde çok güzel şiirler üretmişsiniz ki bunların yayınlanamaması çok acı.

Bunlar nasıl başladı bu yazma işi, yazma uğraşı, aşkı diyelim? Şimdi askerdeyken de tabi vardı daha evvelde de vardı. Askerde biraz daha çoğalttım. Benim bir kumandanım vardı onun kızları okula gidiyordu. “İçinizde şiir yazan var mı?” dedi şiir yarışması varmış okulda, Mardin’in Kızıltepe’de. Tabi benim haberim yoktur arkadaşlar demişler bizim Sivaslı hem şehrimiz var o yazıyor şiir demişler. Yüzbaşının soy adı Temel ismini unuttum. İki kızı da ortaokula gidiyorlarmış. Geldi beni buldu dedi ki “oğlum sen şiir yazıyor musun?”, “Yazıyorum kumandanım”, dedim. “Benim kızlarım okula yarışa girecekler bunlara birer tane şiir yaz” dedi. Dedim “komutanım aşk üzerine yazayım, yoksa dedim böyle yarışma şeklinde ona mı yazayım.”, “Yaz da nasıl yazarsan yaz” dedi. Şimdi ben de tuttum aşk şiiri yazdım, kız bu şiirden bana meraklanmış. Acaba bu kimdir diye. Tabi şiiri ben el yazımla yazdım götürdü daktiloya çekti karargahta götürmüş kıza vermişler yarışmaya katılmış. Yarışma katılmış yarışma da aşk şiiri yazdığım kız birinci olmuş. Ondan sonra diğeri benim ki kötü oldu diye bana kızıyormuş. Bu adamı görelim baba demiş gelsin ki demiş bana. Bir gün baktım dedi ki “evladım Maksut akşam bize geleceksin” dedi. “Niye komutanım” dedim. “Geleceksin dedi seni davet ediyorum” dedi. Ben korkuyorum da tabi askerlik. Dedim “komutanım yoksa bir şey mi oldu?”. Ben şimdi aşk şiiri yazdım ya ondan şüphelendim. Acaba bana kızacak mı?, diye. Neyse vardım akşam gittik beraber jipe, o zaman jip vardı öyle şeyler yoktu, jipe bindik eve gittik. Selamı aleyküm, aleyküm selam oturduk, kızım işte şiiri yazan bu adamdı, dedi. Kalktı kız elime sarıldı amca dedi senin sayende, asker abi senin sayende birinci oldum, dedi. Dedim bir de kendin yaz, benim şiirimle niye övünüyorsun ki, dedim. Kendin yazda kendin birinci ol dedim. Yazmaya da çalışacağım asker abi, dedi. Öteki kız şöyle bakıyor yanıma gelmedi şöyle bakıyor. Dedim o niye öyle bakıyor yani öyle elimi gösterdim. Onun şiiri kazanmadı da onun için kızıyor sana dedi.

Daha sonra ilerletmişsiniz ama tabi yani hayat boyunca anılarınızı, roman tarzında da şeyiniz var.

Şimdi romanlarım çok kıymetli çünkü Cevher Diyarı dediğim roman Türkiye’deki köylerde olan cevherleri diri diri toprağa gömüyoruz anlıyor musun? Buna diyorum devlet sahip olsun ne koyayım ismini dedim, düşündüm, Cevher Diyarı koydum. Hem kendi ismimi söylüyorum hem de Türkiye’yi kastediyorum. Bunu bizim orada bir edebiyat öğretmeni vardı ona gösterdim, ulan okumuyor köyde sığır yayıyorsun, sen bunları nasıl yazıyorsun? diyor. Bunun bir tane kelimesini yazamam, şuna bak, diyor. Öğretmen evine giderdim İskenderun’da Pazar günleri orada karşılaşırdık, o efendim okuyamıyorum köyde sığır yayan şunların okuduğu şeye, yazdığı şeylere bak diyor. Öbürlerini çağırıyordu gösteriyordu.

Gerçekten de öyle. Yani şiirleriniz çok değişik konuları işliyor. Yani bir eğitim almadan bu şiirleri üretmek, yazmak büyük bir maharet işi. Mesela kaç tane şiiriniz oldu sayısını biliyor musunuz? 1774.

Elinizde daktilo var, siz mi yazıyorsunuz daktiloya. Evet daktilom var. Ben yazıyorum. Ben askerde yazıcılık yaptım.

Askerde yazıcıydım orada diplomamı aldım sivil de geçmedi. Tekrar Ankara’da bilmem ne federasyonuna gittim, daktilo kursuna birincilik kazandım, iki dakikada 230 harf vurdum birinci geldim Ziraat Bankasına girecektim. Benim ismim başta birinciydi, işe alacak kişi dedi ki “oğlum işte şunu şunu yapta gel” dedi. Gittim Pazartesi günü hep aldım karakoldan, şuradan buradan işte talimatları aldım götürdüm, Ziraat Bankasına gittim ki benim ismim yoktur. Neyse tabi gene gideyim müdürün yanına, dedim. Müdürün yanına gittim, kapıyı çaldım, elimde bir de askeriyeden daktilo sertifikası var, onu da altına takmıştım, bir  de o federasyondan aldığım şeyi altına takmıştım, işte o evrakların hepsini aldım götürdüm dosya halinde. Götürdüm “müdür bey getirdim senin dediklerini her şeyi yaptım getirdim” dedim. “Kimsin sen” dedi. “Ben Maksut Aygün” dedim. Önünde liste var camın altında. “Hani oğlum senin ismin yok burada” dedi. Dedim “müdür bey burada birinciydim başta birinci bendim iki dakikada 232 harf vurmuşum iki tane yanlışım var. Birini fazla vurmuşum birini eksik vurmuşum” dedim. “Senin önündeydi” dedim.

Bir daha baktı sanki görmez gibi bir daha baktı “yok oğlum senin ismin burada” dedi.

Allah şahittir ayakta kağıtları yırttım aha böyle yüzüne attım adam hiçbir şey demedi kapıdan çıkarken baktım ki peşime bakıyor. Yırttım hepsini vallahi billahi bu memleket ne kalkına.

Bu memleketin kalkınması isabet.

Bu milletin son umudu

Sende kaldı Kemal Derviş

Yeşil dallar hep kurudu

Buna can ver Kemal Derviş

Gemi rotasını bozdu

Namertler bizleri yüzdü

Çeteler milleti ezdi

Yolda kaldık Kemal Derviş

Hortumcular bizi yuttu

Ekonomi çöktü battı

Vurguncular çekti gitti

Yurt dışına Kemal Derviş

Meclis de yok hiçbir çaba

Herkes birbirine gebe

Çocuk doğar borcu hibe

Adı soygun Kemal Derviş

Ülke vurguncu cenneti

Helal haramdır serveti

Meydan bulan çeker atı

Yarış yapar Kemal Derviş

Ne yasa var ne bir düzen

İşte böyle kaynar kazan

Doğru çizip doğru yazan

Damda çürür Kemal Derviş

Bu vatan bu millet bizim

Sefil düştü oğlum kızım

Teli kırık çalmaz sazım

Bir düzen ver Kemal Derviş

Cevheriyem terim döker

Birisi yer biri bakar

Kavga dövüş burdan kopar

Nebal alma Kemal Derviş