ŞİRAN’DAN HABERLER, ETKİNLİKLER...

 

AYHAN AYDIN

Gümüşhane Şiran Çal Köyü’nde Cemevi Temeli

 

Artık sesini, inancını, haklarını, isteklerini tüm dünyaya duyurma çabasında olan Aleviler; kendilerine ait inanç mekanlarını da yapmaya başladılar. 4 Mayıs 1998 tarihinde, Anadolu’muzun güzel beldesi Gümüşhane Şiran Çal Köyü’nde, Gümüşhane Valisi’nin katıldığı bir törenle Gümüşhane’deki ilk cemevinin temeli atıldı. İnançlarına, kültürlerine ve doğduğu yöreye sahip çıkma kararlığında olan Çal Köylülerinin özellikle, Yasin Çelik’in, Şiran Çal Köyü Dernek Başkanı Muzaffer Gündoğan’ın ve Yönetim kurulu üyelerinin, Muharrem Yılmaz’ın, Kadir Çetinkaya’nın yoğun çabaları sonucunda güzel bir başlangıç yaşandı. Cem Vakfı Yenibosna Şubesi’nden Aydın Düzgün ve Gülender Geçer’in uğraşları, çaba ve çalışmaları sonucunda bir plan, program çerçevesinde yürütülen cemevi temelinin atılmasına civar köylerden de olmak üzere yüzlerce insan katıldı. Yöreye ait halk oyunlarının sergilendiği, insanların kaynaşıp bir araya gelmenin kıvancını yaşadıkları açılışta konuşan Gümüşhane Valisi ve Çal Köyü Dernek Başkanı birlik ve beraberliğe her zaman ihtiyacı olan insanlarımızın birbirlerinin inançlarına, gelenek ve göreneklerine saygıda kusur etmeyecek şekilde hep beraber yaşamaları gerektiğine değindiler.

 

CEM DERGİSİ, HAZİRAN 1998, YIL 30, SAYI 79

 

Şiran Çal Köyü’nde Cemevi

 

Birgün önce Erzincan Ulalar’da bir kültür ve cemevinin temellerinin atılması törenine katılan Prof. Dr. İzzettin Doğan’ı Şiran’a girişinde Belediye Başkanı Osman Karaca karşıladı.

Aydın Düzgün ve Gülender Geçer tarafından projesi çizilen, (Cem Dergisi Haziran l998 sayısında duyurduğumuz gibi Gümüşhane’de bir ilk olan) ve Yasin Çelik, Muzaffer Gündoğan, Muharrem Yılmaz, Kadir Çetinkaya’nın da yoğun çalışmaları sayesinde çok kısa zaman içinde büyük kısmı tamamlanan cem ve kültür evimizi bizi kırmayarak ziyaret eden Prof. Dr. İzzettin Doğan’a, köylüler çok büyük bir ilgi gösterdiler.

Yerel kıyafetler içinde köyün girişinde Prof. Dr. İzzettin Doğan’ı ve misafirleri karşılayan Çal Köylü kadınlar, büyük heyecan içindeydiler. Anadolu’nun sevgi pınarı kadınlarımız ve köylülerimiz o tümüyle içten, duygusal yapılarıyla, misafirperverlikleriyle her zamanki gibi büyük takdir topladılar.

Ormanla iç içe Çal Köyü’nde yapılan kahvaltıdan sonra, Çal Köylülere seslenen Prof. Dr. İzzettin Doğan, gösterilen ilgiye ve cemevi için çaba gösterenlere teşekkür ettikten sonra, Alevi İnancı’nın ibadetlerini yurdun her tarafında sürdüren Alevilerin kendi tarihlerine, kültürlerine sahip çıkmaya kararlı olduklarını da yansıtmış olduklarını söyledi.

 

 

Prof. Dr. İzzettin Doğan Yeniköy’de

 

Çal Köyü’nden sonra yine davetimizi kırmayan Prof. Dr. İzzettin Doğan, Yeniköy’ü de ziyaret etti. Gümüşhane Dağları’nın eteğinde bir inci olan Yeniköy, orman içinde tam bir doğa harikası. Ercan Güvenç ise Yeniköy ve Şiran’ın güzelliğine değindiği sohbetinde, neden buraların yeterince tanıtılmadığını soruyordu.

Doğan’ı, Yeniköy’de İsmail Kara karşılıyor. Daha sonra Doğan’a çocuklar kır çiçeği armağan ediyorlar. Nedim ve Güher Şahintaş’ın evinde Yeniköy’ün ayranını içen Doğan, köylülerle sohbet ediyor.

 

Prof. Dr. İzzettin Doğan Hasan Derviş’te

 

Yörenin en önemli yatırı “Hasan Derviş” ziyaret ediliyor. Hasan Derviş’te Prof. Dr. İzzettin Doğan’ı Kırıntıllı Köylüler büyük bir coşkuyla karşılıyorlar. Doğan, Hacı Bektaş Dergahı’na bağlı Sarıbal Ocağı’nın dedesi İbrahim Şıh Dede’yle beraber Hasan Derviş’e dua ve niyazlarda bulunuluyor.

Hocamızı Trabzon yoluna kadar uğurladıktan sonra biz, yüzlerce insanın katıldığı “ Burga Baba Etkinlikleri’ne katılmak üzere, 3000 metrelik “ Burga Baba Tepesi”ne gitmek için yola koyuluyoruz.

 

 Şiran’da

 

Şiran Belediye Başkanı Osman Karaca’yla ilçenin sorunları hakkında bir söyleşi yapıyorum. İlçe Sağlık Grup Başkanı Dr. Hasan Öztürk, Dr. Mahmut Coşkun, Dr. Ufuk Kuşcuoğlu, Şinikli Diş Hekimi Nazan Doğan da Şiran’ın sağlık sorunlarına ilişkin bilgiler veriyorlar. Hasan Öztürk, en acil ihtiyaçlarının uzman hekim ve acil servis eksikliği ve yetersizliği olduğunu söyledi.

 

Burga Baba Etkinlikleri

 

Her yıl geleneksel olarak yapılan ve çevredeki köylülerin katıldıkları Burga Baba Etkinlikleri, bu yıl da yüzlerce insanın katılmasıyla yapıldı. Bu yıl ki etkinliklere, CEM Vakfı Sivas Şube Başkanı Ali Rıza Salman, Ulalar Belediye Başkanı Paşa Dağ, Şiran Kaymakamı da katıldılar.

Yerel kıyafetler içinde dağa çıkın Kırıntılı, Yeniköylü, Çallı, Kayacıklı Aleviler, Burga Baba için kurban kestiler, dualar ettiler, dağın tepesindeki “Burga Baba Yatırı”nı ziyaret ettiler. Hem bir ibadet havasında hem de bir yayla etkinliği havası içinde gerçekleşen anmada yöreye has halk oyunları sergilendi. Her üç köyün insanları bir araya gelip konuştular, kaynaştılar.

Kırıntı Köyü Muhtarı Hasan Gündoğan ve Kırıntı Dernek Başkanı Hüseyin Bal’ın çabaları sonucunda bir araya gelen köylüler kaynaşıp hemhal oldular.

Çevrenin en büyük ziyaretgahı olan Burga Baba Yatırı aynı adlı (bazen Karaburga) 3000 metre yüksekliğindeki tepede bulunuyor. Burga Baba, çevrede kerametler gösterdiğine inanılan bir Hızır olarak anılıyor. Halkın gönlünde silinmez bir yer eden Burga Baba’yı ziyaret eden köylüler, ondan “müşkül hallerini” düzeltmesi dileğiyle dua ediyorlar. Yatır’ın çevresinde bulunan yığma taşların arasındaki kapıdan geçerek mezarını ziyaret edenler, “Burga Baba sana sığındık, sana geldik, cümlemizin müşkül hallerini hallet. Darda kalmışlara ulaş. Cümlenin kılıcını keskin et. Hepimize kol kanat ger” şeklinde dua ediyorlar. Yörede Ona duyulan sevgi o kadar büyük ki, köylülerin yeminlerine bile girmiş Ona duyulan saygı. Bir kişi herhangi bir olay için yemin ederken, “Burga Baba beni doğrasın ki söylediğim doğru” şeklinde konuşuyor. Onun hakkında anlatılan genel söylence, Onun asker kıyafetinde, çift atla gezen bir Hızır olduğu.

Gezimiz boyunca biz köylülerin Burga Baba hakkındaki fikirlerini derliyoruz: Hacı Bektaş Dergahı’na bağlı, Sarıbal Ocağı Dedesi İbrahim (Günel) Şıh Dede’ye göre, Burga Baba asker kıyafetiyle gezen, çift atla dolaşan, darda kalanlara ulaşan bir evliya. Rus Harbi’nde düşmana karşı attığı topun sesi Alucra’dan bile duyulmuş. Aynı şekilde, Giresun’da oturan Hancılardan Hasan Bakar (68) da onun şehitler sultanı, düşmanları yok eden, atlarıyla darda kalmışlara ulaşan bir evliya olduğuna inanıldığını söylüyor. Yeniköy’den Yusuf Aydın da Burga Baba’nın, Hasan Derviş’in, Pehlül Sultan Dede’nin halkın gönlünde yaşadığını ve yaşatıldığını, çünkü bunların saflığı temizliği doğruluğu temsil ettiklerini söylüyor. Çal Köyü’nden Sırma Yıldız (70), ile Çal Köyü’nün en yaşlısı Gülaştı Yıldız (90), Burga Baba’nın ve Onu anmak için her sene yapılan anmaların, ziyaretlerin hayatlarında çok özel bir yer işgal ettiğini söylüyorlar. Bu arada Sırma Teyzeyle yörede yürütülen cemlere ilişkin bilgilerini soruyoruz. Bana kendisinin cemlerde kamber olduğunu, hizmet yürüttüğünü anlatıyor. Gülaştı (Gülbeyaz) Nine ise ilerlemiş yaşına rağmen ses kayıtımıza “Büyük Taçlama Düvazİmamı”nı okuyor. Eski cemlerden, düğünlerden, örf adetlerden bahsediyor.

Tüm yörede Hasan Derviş’e, Burga Baba’ya ve geçtiğimiz senelerde kaybettiğimiz Pehlül Sultan Dede’ye halkın büyük sevgi ve saygısını gözlemliyoruz.

 

Yukarıda özetle bahsettiğiz gibi, Anadolu insanı, Anadolu Alevisi, yüzyıllardır kanayan yaralarının sarılmasını bekliyor, ilgi bekliyor, hizmet bekliyor.

 

CEM DERGİSİ, AĞUSTOS 1998, YIL 30, SAYI 81

 

(Not: Yazıda bahsedilen, bu çalışmalar içinde çok yapıcı faaliyetleri olan Muzaffer Gündoğan’ı 2000’de, Yasin Çelik’i ise Ekim 2002 tarihlerinde kaybettik. Her iki canın Hakk’a yürüyen ruhları huzur bulsun, mekanları cenneti ala olsun, nur göllerinde yatsınlar, diyoruz. Ayhan Aydın)

 

Şiran Çal Köyü Dostluk Gecesi

 

Gümüşhane ve Karadeniz’de ilk kez yapılan Kültür ve Cemevi binasının tamamlanabilmesi amacıyla Şiran Çal Köyü Yardımlaşma Derneği tarafından, 5 Aralık l998 Şişli La Bella’da bir “Dostluk ve Yardımlaşma Gecesi” düzenlendi.

Büyük kısmı tamamlanan, bu sene içerisinde CEM Vakfı Genel Başkanı Prof. Dr. İzzettin Doğan’ın da ziyaret ettiği kültür ve cemevinin tamamlanması için el ele veren Çal, Kırıntı, Yeniköylü, Susuzlu ve diğer köy derneklerinden insanlar dayanışmanın, yardımlaşmanın, inanç ve kültürlerini yaşatmanın erdemini hep beraber bir kez daha yaşadılar.

Çal Köylülerinin ve dernek yöneticilerinin en büyük çabası diğer yörelere de örnek olacak bu önemli mekanı bir an önce hizmete sokmak halka hizmetin kutsallığını ve yüceliğini hep beraber yaşamak, yaşatmak.

Şiran Çal Köyü’nde yapılan kültür ve cemevi yöredeki diğer köylere de hizmet vermesinin yanında, yapılmak istenen diğer köy kültür ve cemevi binalarına da örnek teşkil edecek bir yapıya sahip. Muhtarlık odası, toplantı-misafir odası, misafirleri ağırlayacak bir başka oda, dernek, sosyal etkinlik ve kütüphane olarak da kullanılacak bir başka oda, kiler, cemevi, ayrıca genel sorunların görüşülebileceği bir başka salon ile, cenaze yıkama yeri gasılhaneden oluşan kompleks köyün tam merkezinde; neredeyse yeniden yapılanan Çal Köyü için belirleyici bir merkez konuma sahip.

Burga Baba (Karaburga Yatırı) Şiran’ın en ünlü Alevi yatırı. Kırıntı, Yeniköy, Şinik, Çal, Kayacık Köylülerinin her zaman ziyaret ettiği bu seneki Burga Baba Anma Etkinlikleri’nde görüştüğümüz tüm yöre insanları bu hizmetin şu ana kadar yöreye yapılan en önemli dini hizmet olduğunu belirttiler. Çal Köylüler İstanbul’da birçok semte yerleşmek zorunda kalan insanlarımız. Ama onların en büyük arzuları kendi köylerindeki evlerini tekrar onarmak. Köye göçenlerin sayısı her sene daha da artıyor. Büyük şehirlerdeki Çal Köylüler ise her sene köylerini ziyaret ederek, köyle bağlarını daha da perçinliyorlar. Aleviler’in en ünlü semahlarından Şiran Semahı’nı Yeniköy, Kırıntı, Şinik, Kayacıklılarla, cemlerde hala yaşatan Çal Köylüler, uzun kış gecelerinde yaptıkları cemleri şimdi köylerine has çok güzel bir kültür cemevi binasında yapmaya hazırlanıyorlar.

 

CEM DERGİSİ, ŞUBAT 1999

 

Yeniköy 7. Olağan Kurulu

 

Şiran’ın incisi Yeniköy geleneklerini, göreneklerini bağrından kopup Ankara, İstanbul, Almanya’ya gidenler tarafından yaşatmaya çalışıyor. İstanbul’dakinin yanında Ankara’da Kırıntı köylüleriyle ortak kurulan derneklerde yöre kültürünün yaşatılmasına çalışılıyor. Maddi ve diğer olanaksızlar ise tam bir çalışma ortamının yaratılmasına engel. Fakat her sene mutlaka bir kez gidip Gümüşhane’deki köylerini ziyaret etmeyi ihmal etmeyen Yeniköylüler, Şiran’daki köyün sorunlarını çözmek için de canla başla çalışıyorlar.

Gümüşhane’den kalkıp 7 Mart l999 Pazar günü yapılan 7. olağan kurulu için Rumelihisarüstü’ndeki Yeniköy Güzelleştirme Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği’ne gelen Yeniköy Muhtarı Durmuş Şahintaş, köyde yapılan çalışmalar hakkında bilgi verdi. Köyün sorunlarının halledilmesi için daha fazla destek istedi.

Divan başkanlığını Ali Bayram Kara’nın yaptığı Yeniköy 7. Olağan Kurulu’nda, eski başkan Ramis Kara geçmiş dönemin faaliyetleri hakkında bilgi verdi.

Yeni yönetim kurulu üyelerini seçen dernek üyeleri ise yönetime seçilmenin bir şey ifade etmediğini Yeniköy’e ve İstanbul’daki Yeniköylülere kültürel çalışmalar, sosyal etkinlikler, diğer köy dernekleri ile demokratik kitle kuruluşlarıyla ilişkilerin geliştirilmesi, gençlerin eğitilmesi konularında çalışmalar hakkındaki beklediklerini belirttiler.

 

CEM DERGİSİ, NİSAN 1999 YIL 31, SAYI 89

 

Yeniköylüler Coştu...

 

Gümüşhane Şiran Yeniköy Güzelleştirme Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği’nin düzenlediği 4. Dostluk ve Dayanışma Gecesi 16 Ocak Pazar günü, Cem Düğün Sarayı’nda yapıldı.

Yeniköylüler, gelenek ve göreneklerini, bir arada olmalarının mutluluğunu büyük şehirlerde de hep beraber yaşıyorlar. Kuruluşu aslında 1970’lere uzanan Yeniköy Derneği 1991’de resmen açılmış. Amacı; Yeniköylüleri bir araya getirmek, sorunları dayanışma yoluyla çözmeye çalışmak. Bugüne kadar İstanbul’daki ve Ankara’daki Yeniköylüler Şiran’daki köyleri için çok şey yaptılar. Birçok hizmetin buraya ulaşmasını sağladılar. Yardımlaşma yoluyla, gölet, yayla yollarının düzenlenmesi, köyün elektriklenmesini, hatta yaylaya kendi olanaklarıyla elektrik götürdüler. Hastalara yardımcı oldular. Şu anda Rumelihisarüstü’ndeki dernek binasında faaliyetlerine devam ediyorlar.

Gece’ye katılan CEM Vakfı Genel Müdürü Ayhan Aydın bir konuşma yaptı. Konuşmasında inancımıza kültürel ve tarihsel değerlerimize sahip çıkmamız gerektiğini belirten Aydın; Anadolu aydınlanmasını sağlamış değerlerimiz olmamış olsaydı, bugünleri bile göremeyecektik, dedi. Gece’ye Mahmut Erdal şiirleriyle, halkoyunları ekibi yöresel oyunlarla renk kattılar. Gece’ye birçok yerel dernek temsilcisi de katıldı.

 

CEM DERGİSİ, ŞUBAT 2000

 

Doğdukları Yerden Uzaklara...

Şiranlılar Bir Araya Geldi

 

Gümüşhane Şiran Kırıntı, Yeniköy ve Dilekyolu Köyleri Dayanışma ve Yardımlaşma Derneği tarafından düzenlenen Birinci Dostluk ve Dayanışma Gecesi, 17 Şubat Cumartesi günü Ankara Vedat Dalokay Salonu’nda yapıldı. Anadolu’nun cennet köşelerinden birisi olan Gümüşhane’de yüzyıllardır iç içe, gönül gönüle yaşayan Şiran Alevi köylerinden üçünü çatısı altında toplamayı başaran derneğin bu ilk dostluk gecesinde bir araya gelen yüzlerce Kırıntılı, Yeniköylü, Dilekyolulu Şiranlı dayanışmanın, kaynaşmanın, coşkusunu hep beraber, yaşadılar.

Onları bu özel günlerinde Gümüşhane’den, İstanbul’dan gelen hemşehrileri de yalnız bırakmadılar.

Anadolu’nun kültür zenginliğinin de sergilendiği gecede, yörenin halk oyunları, yine aynı köylü gençler tarafından sergilendi. Dia gösterisi Yeniköylü olan Türk Sanat Müziği sanatçısı Kenan Günel’in şarkıları; Celal Bakar’ın, Gülperi Öztürk’ün, Serkan Aydoğan’ın, Hüseyin Aydoğan’ı, Ulaş Kara, Çağdaş Aydoğan’ın türküleri ve ezgileri insanları duygulandırmaya yetti. Yusuf Aydın ve Rıza Kara’nın okuduğu şiirler ise yörenin kültürel atmosferini yansıtıyordu.

Gece’de en büyük alkışı Gümüşhane’den kalkıp geceye katılan her üç köyün Kırıntı muhtarı Ali Akdağ, Dilekyolu muhtarı Arif Çelik, Yeniköy muhtarı Şükrü Kara yapmış olduğu konuşmalar aldı.

Dernek başkanı Hüseyin Aydoğan’ın birlik beraberlik temalarını işleyen konuşması ilgiyle dinlendi. Geceye ressam Sezai Kara, Av. Hüseyin Aydın, Cem Vakfı’ndan Ayhan Aydın, İstanbul Kırıntı Derneği Başkanı Celal Coşkun, Yeniköy dernek başkanı Halil Kara, Gümüşhane Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Nizamettin Günel de katıldı.

Gecede yokluğu hemen hissedilen, yakın bir geçmişte kaybettiğimiz Badıloğulları’nın en büyük temsilcilerinden gönlü insan sevgisiyle dolu, Ehlibeyt aşığı Alevisi, Sünni’si binlerce insanın sevgisini, saygısını kazanmış Ahmet Zemci AYDIN, Alevilikle ilgili araştırmalarını bilim adamlarıyla tanışıp, sempozyumlara katılarak derinleştiriyordu. Vefatı Şiran Alevi köylerinde derin üzüntü yaratan Ahmet Aydın’ın cenazesine Ankara ve Yeniköy’de yüzlerce insan katılmıştı. Kendisini rahmet, şükran ve özlemle anıyoruz.

 

CEM, ARALIK 2000/MART 2001, YIL 34, SAYI 107

 

İstanbul’da Şiran Semahları...

 

İstanbul’a yerleşen Gümüşhane Şiran’lı Aleviler, inanç ve kültürlerini yaşatmaya devam ediyorlar.

29 Nisan Pazar günü Rumelihisarüstü’ndeki yeni lokal açılışına katılan yüzlerce Yeniköylü mutlu bir gün geçirdi. Yöresel değerlerin ön plana çıkarıldığı açılışta, türküler, deyişler okundu, sohbetler saatler boyunca sürdü.

 

5 Mayıs Cumartesi günü Levent’teki Halay Düğün Salonu’na sığmayan yüzlerce Kırıntılının mutluluğuna aynı zamanda Yeniköylüler de katıldı. Şiran yöresi semahlarının sergilendiği, halk oyunlarının oynandığı Kırıntı Köyü Geliştirme Güzelleştirme ve Yardımlaşma Derneği’nin Dostluk Gecesi’ne katılan Sabahat Akkiraz’ın türküleri ve deyişleri halkı coşturdu.

Gece öncesi, Ayhan Aydın, Cem Radyo’da, 25 Nisan Çarşamba günü, Dernek başkanı Celal Coşkun ve Aşık Durmuş Günel’le bir söyleşi yaptı.

Geceye birçok seçkin davetli katıldı.

 

Yine Şiran’daki diğer bir Alevi köyü olan Çal Köyü’nün Kalkındırma ve Güzelleştirme Derneği tarafından 19 Mayıs Cumartesi günü Avcılar’da düzenlenen yardımlaşma ve dayanışma gecesine Cem Radyo Genel Koordinatörü Yaşar Tükek ve Sakine Tükek’te katıldı.

 CEM DERGİSİ, HAZİRAN 2001, YIL 34, SAYI 110