Niyazi Mısri'nin Limnos Adası'nda Bulunan Tarihi İzleri

 

İster isen bulasın cânânı sen

Gayre bakma sende iste sende bul

Kendi mir’âtında gözle onu sen

Gayre bakma sende iste sende bul

(Niyazi Mısri)

 

Sıradışı bir mistik ozan olan Niyazi Mısri (9 Mart 1618 - 16 Mart 1694), Halveti Tarikatına mensup olsa da taşkın Ehlibeyt sevgisi, görüşleri, camilerde, mevcut adaletsiz düzeni ve yöneticileri çok ağır şekilde eleştirdiği için ilk önce Rodos Adası'na, sonrasında ise iki kez Limni Adası'na sürgün gönderilmiştir.

 

Çok ağır koşullarda yaşayan Niyazi Mısri şimdi Yunanistan'a ait olan ve yaklaşık 500 yıl Osmanlı idaresinde kalan Limni Adası'nda hayatını kaybetmiştir.

Şiirleri, yaşamı, çileleri, dervişleriyle hiç unutulmayan Niyazi Mısri ile ilgili, Balkanlar özellikle Yunanistan'daki Osmanlı - Türk varlığı ile ilgili dünya çapında bir tarihci olan Prof. Dr. Heath W. Lowry'nin dün hediye ettiği kitabı bu sabah okudum.

 

Onun araştırmacı aşkına hayran kaldım.

 

Tarihçi, tarihi belgeler yanında yer- coğrafya- kişi ve belgelerden de çok yoğun bir şekilde yararlanan kişidir. Haritalar, tarihi fotoğraflar, yazmalar, her türlü belge... Elbette bol bol yerinde araştırma yani görme uğraşları, geziler... Hani oturduğu yerden başka yerlerden çalıntılarla kitaplar yazanlar var ya, kendisine tarihçi diyenler de hep aynı yerde, aynı plağı okur gibiler...

Bol bol okuma, yabancı diller, yüksek muhakeme gücü ve mutlaka yerinde araştırmalar...

Bunlar olmadan olmuyor.

 

İşte Sayın Lowry'i dinleyince, okuyunca insan tüm bunları düşünüyor.

 

Tarihi belgeler yanında yerinde incelemeler...

 

Niyazi Mısri'nin izinde Limni Adası'nda araştırmalar; Camii, kale, bina kalıntıları, kitabeler, fotoğraflar...

 

Prof. Dr. Heath W. Lowry de Niyazi Mısri'nin yaşam öyküsü yanında Limni Adası'nda yaptığı araştırmalarla eskiden onun adını taşıyan camii, uzun süre hapsedildiği kalenin kalıntıları, dergahından kalanlar ve tarihi bir kitabe üzerinden araştırmalarını bizlerle paylaşıyor...

 

İşte böylesine işine aşık, işinin ehli gerçek tarihçilere çok ihtiyacımız var.

 

Sevgili hocamızın emekleri var olsun...

 

Heath W. Lowry, Niyazi Mısri'nin Limnos Adası'nda Bulunan Tarihi İzleri, Çeviri: Kıvanç Tanrıyar, Bahçeşehir Üniversitesi, İstanbul, 2011

 

Ayhan Aydın

20 Ocak 2023