ŞANLIURFA – KISAS

 

 

 

İSMAİL KONDU – DİKME BABA

ÇELEBİLERE (Veliyettin ULUSOY’a) BAĞLI

 

 

Şanlıurfa Kısas Beldesi’ndeki araştırmalarımıza devam ediyoruz. Mehmet ACET’ten halk ozanı (Sefai) sonra şimdi yine bölgemizin bir başka aşağı, tanınan, sevilen aynı zamanda da babası yani inanç hizmetlerini yerine getiren Doksanda on. Doksanda on baba deniyor size kaç yaşındasınız?

 

65 var

 

Doğma, büyüme buralısınız?

 

Evet

 

Bizim maksadımız sizleri dinlemek, sohbet etmek, haliniz keyfiniz nicedir. Temel amacımız cemler, cemaatler nasıldı şimdi nasıl, insanlarımız nasıldır, nereden geliyorlar, buradaki gelenekler nasıldır, gençler yola düşkün mü, ziyaretler var mı? Her yörede değişik insanlarımız var, aşıklarımız var ama bunlar toparlansa iyi olur çünkü çok dağıldık.

 

Birlik kurbanı kesilir, küskünler barışır görgü sorguya alırlar. Herkes bir oldu mu kurbanımızı keseriz.

 

Diyorsunuz ki; biz birlik kurbanından önce dargını, küskünü, suçlusu varsa cemden önce hoş ediyoruz.

 

Hoş edip alınan alınır, alınmayan davası büyük olanlarda bir zaman çekerler. Mürşidine gider.

 

Suçu hafif olanları kim düzeltiyor?

 

Cemaat

 

Öncüsü var mı?

 

Herkes toplanır razılıkla onu kaldırır getiririz anlaşırlarsa ceme alınır.

 

Bu işi kişi olarak kim yapıyor?

 

Baba yapıyor

 

Size yardım eden var mı?

 

Var

 

Bu işi yapan size yardım eden belli başlı bir adam yok mu?

 

İleri gelenler yardımcı olurlar.

 

Ağır suçlar ne oluyor, hafif suçlar ne oluyor?

 

Gönül kırmışsa ikisinin gönlünü yaparlar ceme alırlar. Hırsızlık yapmışsa ağır suç sayılır.

 

Kurbanı ortak kesiyorsunuz?

Kurbanımızı alırız, herkes görüşür sorguya çekilir razı olurlar, razı olmazsa ceme alınmıyor. Mesela birinin borcu var git öde gel temizlen ceme gir denir, temizlenmezse ceme girilmez.

 

Mesela; insanlar köylünün biri kavga etti ama kimse bilmiyor, meydana geldiği zaman da o diyor ki ben razı değilim öyle de oluyor.

 

Cemaat olarak onları barıştırıyoruz gönülleri pak oluyor.

 

Mesela tercüman diyorlar bir elma, bir armut bir şey toplama

 

Dardan inme ya bir şişe atarlar yada elma, portakal atarlar.

 

Herkes gönlünden gelince para verdi kurban aldı bunu yapmak için siz mi ön ayak oluyorsunuz yoksa mürşide mi danışıyorsunuz?

 

Peyik gönderiyoruz.

 

Siz bunu yaparken dergaha haber veriyor musunuz yoksa başlı başına mı yapıyorsunuz?

 

Biz oraya telefon açıyoruz oradan bize kağıt veriyorlar bu adam görgü sorgu yapabilir olanca yardımı bu adama yapın diye. Oranın mühürlü kağıdı olmazsa yapamayız.

 

Veliyettin ULUSOY efendiye bağlısınız değil mi?

 

Evet

 

Cuma akşamları da devam ediyor mu?

 

48 Cuma hep devam ediyor.

 

48 Cuma’da olsun, görgü de olsun 12 hizmet tam tekmil oluyor?

 

Cuma’dan Cuma’ya çerağcısı, hizmetlisi, peyikçisi devam ediyor.

 

Onların hizmetine duayı siz mi veriyorsunuz?

 

Baba veriyor.

 

Hızır’ı bilir misiniz?

 

Hızır İlyası da yaparlar

 

Hızır’a kurban keser misiniz?

 

Kesiyoruz ona Cebrail kurbanı diyoruz.

 

Muharrem’de neler yaparsınız, kaç gün oruç tutarsınız?

 

Masum-u Paklarla birlikte 15 gün tutulur.

 

Kurbanı nasıl kesiyorsunuz?

 

Kurban kesmek isteyen keser, aşure yaparlar.

 

Ne yenir, ne içilmez, ne yapılmaz?

 

Su içilmez, et yenilmez, aynaya bakılmaz, saz çalınmaz yas nasıl olursa öyle yapılır.

 

Bunlar bütün Alevilerde hemen hemen aynı. Sevgili babacığım sizin şiirleriniz var, yaşınız, kemaletinizle siz bu işi yapar diye söylediler herhalde siz bu yola başladınız. Kaç yıl oldu?

 

Dört sene oldu

 

Nasıl oldu sizin babalığınız?

 

Baba öldükten sonra

 

İsmi neydi?

 

Bakır kondu. Milletin isteği üzerine Veliyettin efendi buraya geldi herkesin razılığıyla beni seçtiler. Bizde Allah eyvallah dedik başladık.

 

Siz baba olduktan sonra kurban kestiniz mi?

 

Kestim

 

Hacı Bektaşa gittiniz mi?

 

Gittim

 

Hacı Bektaş’da kurban kestiniz?

 

Evet

 

Veliyettin efendi milletin huzurunda sizi posta mı oturtturdu?

 

Bu adama yardımcı olacaksınız dedi. Layık olabiliyor muyuz acaba.

 

Hizmet ağırdır, analara da görev düşer

 

Eline, diline, beline sahip olacaksın.

 

Kaç çocuk var babacığım?

 

5 tane

 

Ananın ismi nedir?

 

Emiş.

 

Hakk hizmetlerinizi kabul etsin, Hakk Muhammed Ali çerağları yakmış, cemini, cemaatini bu insanları toplamış soğutmamış bu yeter bize. Sizin gibi bu işe meraklı olan biri var mı, yetiştiriyor musunuz, bundan sonra bu işler ne olacak? Siz başka yerlerden cem yapmaya çağırıyorlar mı?

 

Çağırıyorlar gidiyorum.

 

Geçiminizi nasıl sağlıyorsunuz?

 

Tarla ekiyorum.

 

Bu aşıklık nereden geliyor?

 

Aşıklık Adem’den Havva’dan gelir. Kimi sesli olur dile getirir.

 

Sizin ailede var mıydı aşıklık, zakirlik, çalma, söyleme?

 

Vardı.

 

Cemlerde sazı siz mi çalıyorsunuz?

 

Önce ben de çalardım kardeşimle birlikte söylerdim şimdi gençler çalıyor.

 

Saz çok çalınıyor değil mi?

Toplanırız muhabbet ederiz, muhabbetten Muhammed hasıl olur.

 

Muharrem var, aşuremiz var, Cuma akşamları toplanıyoruz. Buradaki Sünni vatandaşlar namaza gidiyor kendi ibadetlerini yapıyorlar

 

Bir zamanlar anlaşmazlık olmuş ayrılmışlar, Alevilere zulüm yapmışlar, kesmişler, Hz. Ali’ye küfür etmişler, dağılmışlar, kaçmışlar. Ehlibeyti seveni kesmişler, Ali’yi seveni kesmişler.

Onlar dedi Ali haklı Muaviye haksız bunlar dedi Yezit haklı Hüseyin haksız.

 

Gençleri nasıl görüyorsunuz?

 

Bu işe meyilleri var. Benim oğlum var sazı ile Hacı Bektaşa gider deyişler söyler.

 

Cenazelerde ne yapıyorsunuz?

 

Toplanır namaz kılarlar, taziyesine gidilir, o anda cenaze evine yemek götürülür. Kurban kesip milleti davet ederler, cenaze sahibi  yemek yapamaz.

 

Kırkında ve senesinde kurban kesip yemek yaparlar mı burada?

 

Cenaze sahibi kurban keser yemek yapar

 

Burada Türkçe konuşuluyor Kürtçe ve Arapça da konuşuluyor mu?

 

Bu köy Türk başka lisan yok.

 

Çok teşekkür ederiz bizi aydınlattınız, bilgilendirdiniz.

 

17.10.2002